Anong isusulat ko ngayong gabi?

ANONG ISUSULAT KO NGAYONG GABI?

anong isusulat ko ngayong gabi?

habang nakatingala sa kisame

mga isyu pa rin bang pang-aapi?

at pagsasamantala ng salbahe?

o muli'y pag-ibig sa isang mutya

na naging katuwang ko na't kalakbay

o pakikibaka ng manggagawa

tungo sa pinangarap na tagumpay

kayraming paksang di basta malimot

dahil sa mga danas na akibat

na kung bubuksan ang kwaderno'y lukot

nang nilamukos ang dapat mabuklat

marahil ang tigib na kalungkutan

o pagpapak ng mani at tsitsaron

o ang paglilingkod sa sambayanan

habang naaalala ang maghapon

marahil, bawang, kamatis, sibuyas

o sa palakasan ay sipa't arnis

sa umaga, ehersisyo ay baras

sa gabi, anong dadalhin pag-alis

- gregoriovbituinjr.

05.08.2024

Dumami ang matataba dahil sa kase-selpon

DUMAMI ANG MATATABA DAHIL SA KASE-SELPON

nakakagulat ba ang nasabing balita

dahil daw sa selpon, dumami ang mataba

baka maghapon sa selpon nakatunganga

kung sila'y nasa taas ay ayaw bumaba

marahil nga'y dahil masayang naglalaro

o nakatingin sa selpon nang nakaupo

ay di na nila mamalayan ang pagtayo

at sa kanilang selpon na nararahuyo

paano ba maiiwasang maging obis

maglakad-lakad, huwag tumambay sa opis

dapat iwasang magkakain ng matamis

upang maiwasan ding magka-diabetes

mataba'y dumami dahil sa kase-selpon

kalusugan n'yo'y huwag hayaang ganoon

kung nakahiga sa kase-selpon, bumangon

tunawin ang taba't maglakad-lakad ngayon

- gregoriovbituinjr.

05.07.2024

* ulat mula sa pahayagang Bulgar, ika-5 ng Mayo 2024

* obis - sa ingles ay obese o sobrang mataba

Ayon kay Muhammad Ali

AYON KAY MUHAMMAD ALI

"Bakit ako pupunta ng Vietnam

upang kalabanin iyang Vietcong

di nila ako tinawag na hunghang

kaya di ako magtutungo roon."

"Di naman nila ako inaaway

at di ko rin sila mga kalaban..."

pag ipinadala, siya'y susuway

kapag pinilit ng pamahalaan

sabi ng dakilang Muhammad Ali

hinggil sa giyera ng Amerika

isipin mo, tama naman si Ali

kaya siya'y idolong aktibista

para sa kapayapaan ng mundo

para sa katarungang panlipunan

di lang sa boksing sa kanya'y saludo

kundi rin sa kanyang paninindigan

- gregoriovbituinjr.

05.07.2024

* litrato mula sa Legends of Boxing page sa pespuk, ika-7 ng Mayo 2024

Tanaga sa baybayin

TANAGA SA BAYBAYIN

(sinubukan po ng inyong lingkod na sulatin sa baybayin ang sumusunod na tanaga)

pulitikong gahaman

ay bentador ng bayan

huwag pagtiwalaan

ng boto sa halalan

- gregoriovbituinjr.

05.07.2024

* ang tanaga ay tulang katutubo na may isang saknong at may tugma at sukat na pitong pantig sa bawat taludtod

Pabalbal na ulat sa diyaryo

PABALBAL NA ULAT SA DIYARYO

balita: Kelot dinedbol sa haybol

salitang kalye, o kaya'y pabalbal

na minsan di mo agad maunawa

kung di ka sanay sa ganyang salita

ginamit sa tabloid na pahayagan

ganito talaga ang kahulugan:

Isang lalaki, pinatay sa bahay

unawa agad sa pamagat pa lang

sa ingles ay islang, salitang kalye

pagbaligtad ng salita ang siste

o kaya'y binuo ng isang pangkat

upang may sariling pagkakilanlan

ang Sino ba sila? - Nosi Ba Lasi

father ay erpat, kelot ay lalaki 

mother ay ermat, bebot ay babae

petmalu, malupit, idol ay lodi

dehins ka pa goli, ho-maba ka na

huwag kang epal, at wala kang werpa

hoy, may parak, baka mahulidap ka

kosa mo sa hoyo, umeskapo na

kung di mo maunawa, basahin mo

ang balitang nilatag sa diyaryo

nang sa gayon ay iyong mapagtanto

ang binalita ng tambay sa kanto

- gregoriovbituinjr.

05.07.2024

* ulat mula sa pahayagang Abante, ika-7 ng Mayo, 2024, pahina 3

Palaisipan

PALAISIPAN

kayraming palaisipang dapat masagot

kaya ang noo natin ay pinagkukunot

tanong minsang sa puso't diwa'y kumukurot

pag di ka makatugon, nakapanlalambot

may mga tanong sa krosword, maging sa klima

na madalas di magkasundo sa siyensya

kaya minsan, ikaw na lang ang magpasensya

kung tugon ay madadala ba ng konsensya

ang kahulugan ng salita'y hahanapin

aklatan at kalupaa'y hahalughugin

kung marapat, mga bundok ay liliparin

ilalim man ng dagat ay gagalugarin

noong unang panahon, walang eroplano

subalit may kometang pumasok sa mundo

anong tugon dito ng sinaunang tao

noon pa'y palaisipan ang mga ito

ang mahalaga'y may makuha tayong tugon

inaral man iyon ng mga aghamanon

may bagong tuklas sa pagdaan ng panahon

na mababatid din ng tao sa paglaon

- gregoriovbituinjr.

05.07.2024

Muling nilay

MULING NILAY

narito na namang tumunganga

sa kawalan, tila parang bula

ang kaninang di ko matingkala

kung iyon nga ba'y gabok sa luha

kaya tinanganan ko ang pinsel

upang iguhit ang mga anghel

subalit bakit nalikha'y baril

na tangan ng mga trapong taksil

sa bayan, sabayan ang pagbigkas

ng mga tula ng sawing pantas

habang pinipiga kong malakas

ang isang kahel upang kumatas

minasdan ko ang buwan sa langit

at naroong bituing marikit

naninilay ko'y sinambit-sambit

at pinakinggan kung walang sabit

- gregoriovbituinjr.

05.06.2024

Dalawang lola, nadisgrasya

DALAWANG LOLA, NADISGRASYA

dalawang balita sa magkaibang dyaryo

dalawang lola ang namatay, ulat dito

isang lola'y tumawid at nasapul ng trak

nahati ang katawan, sadyang napahamak

isang inang kaytanda na'y patay sa sunog

na tinurong sanhi ay charger na pumutok

mga balitang ang puso mo'y wawakwakin

lalo't tulad nila, tayo'y tumatanda rin

kaya mag-ingat tayo sa ating pagtawid

baka mabagal ang lakad pa't masalabid

mag-ingat din sa pagtsa-charge ng ating selpon

lalo na ngayong kay-init pa ng panahon

mag-ingat, magpalakas, habang tumatanda

parang boyskawt daw, dapat lagi tayong handa

maggulay na't uminom pa ng bitamina

at mag-ingat upang malayo sa disgrasya

- gregoriovbituinjr.

05.06.2024

* mga headline mula sa pahayagang Bulgar at pahayagang Pang-Masa, ika-6 ng Mayo, 2024

Tahong ang pananghalian

TAHONG ANG PANANGHALIAN

kaysarap niring pananghalian

na sa karinderya nabili lang

nilagang tahong ngayon ang ulam

na talaga namang malinamnam

sinabawang tahong na may talbos

na nabili kong sisenta pesos

pananghalian ko'y nakaraos

labinlimang tahong ang naubos

lumalabas, kwatro pesos isa

ng tahong, na sabaw pa'y malasa

di na mawawala sa panlasa

ang seafood na nakahiligan na

basta iwasan lang ang magkarne

katawan na'y parang minasahe

- gregoriovbituinjr.

05.06.2024

Salita

SALITA

napakahalaga ng salita

dito tayo nagkakaunawa

may ibig sabihin ang kataga

sa pakikipag-usap sa kapwa

salitang sinasambit ng bibig

katagang sinasambot ng kabig

sa harana'y handog ng pag-ibig

sa dukha'y hiyaw nang kapitbisig

mga salitang dapat masulat

kwento, sanaysay, tulang may sukat

at tugmang sa masa'y mapagmulat

akdang sa aklat ay mabubuklat

at mabasa sa mga aklatan

mga balita sa pahayagan

sa paghibik ng may karamdaman

sa tsismisang nauulinigan

wikang pambansa'y ating linangin

sariling salita ang gamitin

pati na sa tulang bibigkain

sa harap ng madla upang dinggin

- gregoriovbituinjr.

05.06.2024

* litrato mula sa app game na Word Connect 

Mag-ingat sa heat stroke

MAG-INGAT SA HEAT STROKE

napakatindi na ng heat stroke

at marami na ang nangamatay

araw sa balat na'y nakatutok

kaya tulad ko'y di mapalagay

tayo'y mag-ingat, mga katoto

baka sa init ay magkasakit

pinagpapawisan di lang noo

kundi katawan na'y nanlalagkit

ay, iba na ang ating panahon

pagkat papainit na ang klima

kahit magtago ka pa sa aircon

init ay susundan ka talaga

magdala ng tubig pag lalabas

upang sa init ay may mainom

tiyak madarama mo ang banas

ng kaibuturan ng panahon

huwag hayaang basta pawisan

at matuyo ang pawis sa likod

damit o sando'y agad palitan

lalo't init na ang humahagod

- gregoriovbituinjr.

05.05.2024

* tula batay sa ulat sa pahayagang Pang-Masa, ika-5 ng Mayo, 2024

Maligayang ika-206 Kaarawan, Ka Karl Marx

HAPPY 206TH BIRTHDAY, KA KARL MARX

"The philosophers have only interpreted the world, in various ways. The point, however, is to change it." - Karl Marx

naglinaw ang mga palaisip

pinaliwanag lang ang daigdig

sa maraming paraan nilirip

ang punto'y baguhin ang daigdig

isa iyong kaygandang pamana

sa manggagawa't pilosopiya

baguhin ang bulok na sistema

upang hustisya'y kamtin ng masa

Karl Marx, maligayang kaarawan!

salamat sa wika mong tinuran

pamanang dapat naming gampanan

nang maging patas ang kalagayan

itayo'y sistemang makatao't

asam na lipunang sosyalismo

- gregoriovbituinjr.

05.05.2024

* litrato mula sa google

Ang kontraktwal, ayon sa editoryal ng Bulgar

ANG KONTRAKTWAL, AYON SA EDITORYAL NG BULGAR

kontraktwalisasyon nga'y talagang pahirap

sa mga manggagawang lagi nang kontraktwal

mga nangangasiwa'y sadyang mapagpanggap

dahil obrero'y ayaw nilang maregular

sa dyaryong Bulgar, editoryal nila ngayon

na kontaktwal ay tutulungan ng gobyerno

obrerong naglingkod ng higit sampung taon

sa gobyerno'y mareregular nang totoo

dapat may career service eligibility

at dapat ipasa ang civil service exam

at may mataas na puntos ang aplikante

nang sila'y maging Civil Service Professional

paano yaong nasa pribadong kumpanya

na kayrami ring kontraktwal na manggagawa

na kung nakaanim na buwan sa pabrika

ay dapat regular na ngunit  di magawa

anang editoryal, sana'y di ito budol 

dahil tulong na sa kontraktwal na kawani

tanggalin ang salot na kontraktwalisasyon

upang sa manggagawa'y tunay na magsilbi

- gregoriovbituinjr.

05.05.2024

* tula batay sa editoryal ng pahayagang Bulgar, ika-5 ng Mayo, 2024, pahina 4    

Retirement pay, nakuha matapos ang mahigit dalawang dekada

RETIREMENT PAY, NAKUHA MATAPOS ANG MAHIGIT DALAWANG DEKADA

tila obrero'y kaaba-aba

na dalawampu't lima'y patay na

mahigit nang dalawang dekada

nang retirement pay nila'y makuha

sandaan apatnapu't lima ring

manggagawa ng IBC-13

silang naghintay nang kaytagal din

upang retirement pay nila'y kamtin

marami sa kanila'y maysakit

kaya retirement pay magagamit

lalo sa panahong sila'y gipit

pambili ng gamot, maintenance kit

bakit kaytagal nitong umusad

higit dalawang dekadang singkad

ang nakalipas bago magbayad

itong kumpanya sa komunidad

ng obrerong nagsipagretiro

na dapat mabayarang totoo

pagpupugay sa mga obrero

kaytagal man, tagumpay din ito

- gregoriovbituinjr.

05.05.2024

* ulat mula sa pahayagang Abante, ika-5 ng Mayo, 2024, pahina 2

Ang makakalikasang paalala sa PNU

ANG MAKAKALIKASANG PAALALA SA PNU

Maikling sanaysay at tula ni Gregorio V. Bituin Jr.

Sa ikaanim na araw ng burol ng aking ama, ako'y lumuwas muna ng Maynila upang daluhan ang isang kaganapan sa Edilberto P. Dagot Hall ng Philippine Normal University (PNU) noong Abril 17, 2024, araw ng Miyerkules. Dinaluhan ko roon ang Lektura at Paglulunsad ng Modyul sa Pagtuturo ng Filipino Bilang Pangalawang Wika mula alauna hanggang alas-singko ng hapon.

Nakabili rin ako roon ng tatlong aklat ng Komisyon sa Wikang Filipino (KWF), pangunahin na ang aklat na inilunsad ng araw na iyon - ang Modyul sa Pagtuturo ng Filipino Bilang Pangalawang Wika; ang KWF Manwal sa Masinop na Pagsulat, Ikalawang Edisyon, at ang Tandang Bato, Ang mga Manunulat sa Aking Panahon, ni Efren R. Abueg. Nabigyan pa ako ng KWF ng dalawang Komplimentaryong Kopya ng babasahin - ang Rubdob ng Tag-init, na salin ng akda ni Nick Joaquin, at ang Purism and "Purism" in the Philippines. na akda ni national artist Virgilio S. Almario.

Nagsimula at natapos ang programa, at napakinggan ang mga tagapagsalita, ay naroroon ako at matamang nakinig. Nagkausap pa kami roon ng musikero at propesor na si Ka Joel Malabanan, at napag-usapan namin ang hinggil sa gawaing pagsasalin bago magsimula ang programa. Ikalima ng hapon, nang ako'y papalabas na ng PNU ay nakita ko sa gate ang isang karatulang nagsasabing: "Philippine Normal University prohibits usage of single-use plastics (BOR Resolution No. U-2883, s.2018)".

Wow! Bigat! Talagang makakalikasan ang panawagang iyon. Kaya agad akong nag-selfie sa karatulang iyon. Paglabas ko roon ay bumiyahe na ako ng probinsya dahil kinabukasan na ang libing ng aking ama. Mabuti't naisingit ko ang pagtungo sa PNU na nagbigay sa akin ng bagong kaalaman nang araw na iyon.

Dahil dito'y kumatha ako ng maikling tula.

ANG MAKAKALIKASANG PAALALA SA PNU

pagsaludo'y alay sa magaling na paaralan

nang makita ang karatulang makakalikasan

bawal doon ang single-use plastics o kaplastikan

nang estudyante't buong eskwela'y maprotektahan

ang mga single-use plastic kasi'y di nabubulok

isang gamitan lang ay basura nang inilugmok

bilin iyon sa estudyante't gurong dapat arok

at sa sambayanang asar sa pulitikong bugok

sa Philippine Normal University o P.N.U.

ako'y karaniwang taong sa inyo po'y saludo

patakarang sana'y tumagos sa puso ng tao

upang single-use na plastik ay mawala sa mundo

ang inyo pong halimbawa'y paglilingkod na tunay

sa bayan, paaralan, lansangan, pamilya, bahay

maraming salamat po, mabuhay kayo! Mabuhay!

ako po sa inyo'y taas-kamaong nagpupugay!

05.04.2024

* mga litrato'y selfie ng makatang gala sa loob ng PNU, Abril 17, 2024

Payo sa isang naguguluhan

PAYO SA ISANG NAGUGULUHAN

magsulat ka ng tula, kaibigan

sakaling ikaw ay naguguluhan

problema'y tila walang kalutasan

suliranin mo'y walang katapusan

maaaring tula mo'y itago mo

o ibahagi sa iba kung gusto

o basahin mo ng malakas ito

at pakikinggan kita, katoto ko

magsulat ka nang may sukat at tugma

o kaya'y ng taludturang malaya

at damhin ang indayog ng salita

nanamnamin ko bawat talinghaga

isulat mo ang nasa puso't isip

bakit dapat na buhay mo'y masagip

mula sa hirap na di mo malirip

na tila ginhawa'y di mo mahagip

tumigil muna't magsulat sandali

bakit ba buhay ay pagmamadali

bakit laging nagbabakasakali

isulat mo saan ka namumuhi

magsulat ng magsulat ng magsulat

problema mo'y isulat ng isulat

ibuhos mo sa tula lahat-lahat

saka mo lamukusin nang maingat

bukas, buklatin mo ang tinula mo

maluwag na ba ang kalooban mo?

sana, ito'y nakatulong sa iyo

tula mo ba'y pwedeng ilathala ko?

- gregoriovbituinjr.

05.04.2024

350 klasikong kwento ang babasahin

350 KLASIKONG KWENTO ANG BABASAHIN

Maikling sanaysay at tula ni Gregorio V. Bituin Jr.

Pitong aklat na may limampung kwento bawat isa ang aking nabili nitong nakaraan lamang sa National Book Store. Nagkakahalaga ng P245.00 bawat isa, kaya P245.00 x 7 - P1,715.00 sa kabuuan. Subalit hindi ito isang bilihan, dahil pinag-ipunan ko muna ang mga ito hanggang sa makumpleto. Isa muna sa una, dalawa sa pangalawang bili, dalawa uli sa ikatlong bili, at dalawa sa ikaapat na bili.

Una kong nabili ang 50 Greatest Short Stories. Nakita ko rin ang iba pa. Hindi ko muna ipinagsabi at baka maunahan. Kaya pinuntirya ko talaga ang mga ito. Nag-ipon na ako, lalo na't mga klasikong kwento ito sa panitikang pandaigdig.

Ikalawa kong binili ang 50 Greatest Love Stories at ang 50 Greatest Detective Stories. Naghalungkat pa ako kung mayroon pa ba itong mga kasama, at nakita ko nga ang 50 Greatest Horror Stories na sa susunod kong punta na bibilhin.

Ikatlong pagpunta sa National Book Store ay binili ko na ang 50 Greatest Horror Stories at nakita ko pa ang 50 Creepy and Blood-Curdling Tales na aking isinabay na rin, na pawang dalawang aklat ng katatakutan. Iniisip ko ring magsanay ng paggawa ng maikling kwentong katatakutan noon, dahil nakapagbabasa na ako ng maiikling kwentong katatakutan, tulad ng mga kwento ni Edgar Allan Poe.

Ikaapat na bili ay dalawa uli. Ito ang 50 Strange and Astonishing Tales, na hinggil sa mga kababalaghan, at ang 50 Tales of Valour, Victory and the Vanquished, na mga kwento hinggil sa digmaan, kabayanihan, at namatay sa labanan.

Ang naglathala ng pitong aklat na ito'y ang Rupa Publications India Pvt. Ltd, 7/16 Ansari Road, Daryaganj, New Delhi 110002. Sa bawat aklat ay nasusulat din ang Printed in India. Bagamat iba-iba ang taon ng pagkalathala.

Pawang naglalaman ng mga akda ng mga klasikong manunulat, tulad nina Edgar Allan Poe, Guy de Maupassant, Sir Arthur Conan Doyle, Virginia Woolf, Rudyard Kipling,  H. G. Wells, Bram Stoker, Joseph Conrad, Jack London, Stephen Crane, Ernest Hemingway, at marami pang idolo ko sa pagsusulat.

Hindi makakaya kung bawat gabi ay magbabasa ng isang kwento dahil na rin sa maraming gawain. Subalit halimbawang makatapos ka ng isang kwento sa bawat gabi, at sunod-sunod na gabi, mababasa mo ito sa loob ng labing-isang buwan at labinlimang araw (350 kwento sa 350 araw) o kulang ng kalahating buwan sa isang buong taon (365 araw) ay matatapos mong basahin ang lahat ng kwento.

365 araw kada taon - kulang pa ng 15 kwento para sa isang buong taon. Nais kong makakatha rin ng mga kwentong ganito na pawang may lalim at naging klasiko na. Sa ngayon ay nalalathala ang aking mga kinathang maikling kwento, o dagli, sa pahayagang Taliba ng Maralita, ang opisyal na publikasyon ng Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod (KPML), na hinggil naman sa napapanahong mga isyu ng mga maralita't manggagawa.

Kaya ang pagbabasa ng pitong aklat na nabanggit ay dapat bigyan ng panahon upang mas malinang pa ang aking kakayahang magsulat ng kwento. Kaya hindi lamang ang mga ito koleksyon ko sa munti kong aklatan kundi mapag-aralan din ang mga estilo ng mga klasikong manunulat, at makalikha rin ng mga akdang baka maging klasiko rin sa kalaunan 

Ginawan ko ng munting tula ang usaping ito.

PITONG AKLAT NG KWENTO

pitong aklat ng maikling kwento ang nabili ko

limampung kwento ang nilalaman ng bawat libro

na pinag-ipunan upang mabili kong totoo

at mailagay sa aklatan at mabasa ito

una kong binili ang 50 Greatest Short Stories

sunod ay pinag-ipunan ang librong ninanais

sa pangalawang bili'y 50 Greatest Love Stories

na kasabay ng 50 Greatest Detective Stories

katatakutan ang 50 Greatest Horror Stories

pati ang aklat na 50 Creepy and Blood-Curdling Tales

sunod na bili'y 50 Strange and Astonishing Tales 

at ang 50 Tales of Valour, Victory and the Vanquished

limampung kwento ang nilalaman ng bawat aklat

tatlong daan at limampung kwento ang mabubuklat

at mababasa, bawat isa nawa'y madalumat

mabatid ang estilo ng klasikong manunulat

mga ito'y iba't ibang genre kung tutuusin

kayraming awtor at estilong pagkamalikhain

mga kwento'y nanamnamin, alamin at aralin

kung nais magpakabihasa sa kwento'y basahin

pagkatha ng maiikling kwento'y paghuhusayan

hinggil sa isyu ng api't pinagsamantalahan

kakathai'y kwento ng dukha, manggagawa't bayan

upang makatulong sa pagmulat sa sambayanan

05.04.2024

* litratong kuha ng makatang gala, Mayo 4, 2024

Muli, tsaa't pandesal

MULI, TSAA'T PANDESAL

binili kong muli ay pandesal

at tsaang lagundi sa almusal

upang sa maghapon ay tumagal

sa mga gawang nakapapagal

ay, nakapapagod ding mag-isip

ng mga akdang di pa malirip

minumutya ko ba'y masasagip

mula sa masamang panaginip

aking kasangga ang manggagawa

laban sa sistemang mapanira

at pagsasamantalang kuhila

upang bayang ito'y mapalaya

itatala bawat kaganapan

ikukwento bawat sagupaan

pilit babaguhin ang lipunan

at gawing patas ang kalakaran

- gregoriovbituinjr.

05.04.2024

Engkanto at maligno

ENGKANTO AT MALIGNO

sa palaisipang ito

ay talagang nakita ko

kahulugan ng engkanto

ang lumabas ay maligno

maligno'y ano ba naman

kundi pangit na nilalang

pinalabas sa sinehan

at pati sa panitikan

ngunit engkanto'y enchanted

animo'y kaakit-akit

may diwatang maririkit

kakaiba ang daigdig

ang diwata'y maligno ba

sila'y kaygagandang nimpa

kaya nakapagtataka

kung engkanto'y maligno na

maligno'y tulad ng aswang

tiyanak, kapre, tikbalang

na sadyang katatakutan

na ugali'y mapanlamang

sila'y pawang mapanakit

upang tao'y magkasakit

malas ang kanilang bitbit

at sila'y sadyang kaylupit

doon nga sa Enkantadia

ada'y kahali-halina

animo'y mga diyosa

patas pang palakad nila

ang engkanto'y di maligno

sa pakahulugang ito

kaya ang krosword na ito

ay dapat namang iwasto

- gregoriovbituinjr.

05.04.2024

* palaisipan mula sa pahayagang Abante, Mayo 2, 2024, pahina 11

Ang kamatayan, ayon kay Shakespeare

ANG KAMATAYAN, AYON KAY SHAKESPEARE

Malayang salin ni Gregorio V. Bituin Jr.

10 pantig bawat taludtod

Ilang ulit na ring namamatay

ang mga duwag bago mamatay.

Habang minsan lamang makatikim

ng kamatayan yaong magiting.

Sa lahat ng aking napakinggan

ay kaiba ang katatakutan,

Na kamatayan ay mamamalas

pag kailangan na'y pagwawakas

Kamatayang susulpot sa atin

at darating kung ito'y darating.

-Julius Caesar (Akto Ikalawa [Senaryo II])

Ang orihinal na nasa Ingles:

Cowards die many times before their deaths;

The valiant never taste of death but once.

Of all the wonders that I yet have heard,

It seems to me most strange that men should fear,

Seeing that death, a necessary end,

Will come when it will come.

-Julius Caesar (Act Two [Scene II])

Lasenggero at lasenggo

LASENGGERO AT LASENGGO

anang ulat, kaybabata pa'y naging lasenggero

habang sa isang kolum, kaybabata ng lasenggo

ang nagsulat sa una sa wari ko'y Manilenyo

ang wika sa kolum ay lalawiganing totoo

kapwa salitang Tagalog subalit magkaiba

lasenggero't lasenggo'y pabata at pabata na

bagamat ulat ay nakababahala talaga

pagkat sa murang edad ay nagbabarik na sila

iba ang Tagalog-probinsya't Tagalog Maynila

sa lasenggero't lasenggo'y kita na nating sadya

bakit manginginom ay pabata na ng pabata

problema ba ng mga kabataa'y lumalala

ang isyung ito'y dapat tugunan at solusyunan

bago pa lumala't lumikha pa ng kaguluhan

ang lasenggero't lasenggo'y iba ang kaisipan

nawawala sa huwisyo pag nalangong tuluyan

* litrato mula sa pahayagang Pang-Masa, Mayo 2, 2024, pahina 2 at sa pahayagang Bulgar, Mayo 3, 2024, pahina 3

Pandesal at tsaa

PANDESAL AT TSAA

agahan ko'y pandesal at tsaa

tara, tayo'y mag-almusal muna

bago pumasok sa opisina

o di kaya'y bago mangalsada

dapat laging may karga ang tiyan

upang di manghina ang katawan

dapat palakasin ang kalamnan

upang di mahilo sa labasan

habang patuloy sa pagninilay

ng paksa sa kabila ng lumbay

kayrami pang dapat isalaysay

at isulat na isyu't palagay

madalas, almusal ko'y ganito

at ako'y tatagal nang totoo

marami nang paksa't kuro-kuro

at masusulat na tula't kwento

- gregoriovbituinjr.

05.03.2024

Pagkilala sa literatura

PAGKILALA SA LITERATURA

limang pahina sa pesbuk ang kumilala

sa inyong lingkod na umano'y palabasa

hinggil sa mga paksa sa literatura

larang itong pinagbubutihang talaga

pagkat panitikan na'y bahagi ng buhay

pagkat nagsusulat tuwina ng sanaysay

pagkat pagkatha ng kwento'y pinaghuhusay

pagkat sa balana tula ang aking tulay

pagkilala man itong walang sertipiko

pagkilala'y mahalaga na ring totoo

limang pahinang marahil ay pinindot ko

kaya napabilang ako sa buong linggo

gayunpaman, taospusong pasasalamat

inspirasyon ito upang sadyang magsikap

patuloy na kumatha, lumikha, magsulat

tagumpay man sa larangang ito'y kay-ilap

- gregoriovbituinjr.

05.03.2024

Kurus, at hindi krus, ang nasa tulang Manggagawa ni Jose Corazon de Jesus

KURUS, AT HINDI KRUS, ANG NASA TULANG MANGGAGAWA NI JOSE CORAZON DE JESUS

Maikling talakay ni Gregorio V. Bituin Jr.

Marami ang nagkakamali ng pagkopya sa tulang Manggagawa ni Jose Corazon de Jesus, ang dakilang makata ng ika-20 siglo, at naging Unang Hari ng Balagtasan sa bansa.

Lalo na't sasapit ang Mayo Uno, ang Pandaigdigang Araw ng Paggawa, sinisipi nila ng buo ang tulang Manggagawa, subalit nagkakamali na sila ng pagsipi sa salitang "kurus" na ginagawa nilang "krus" sa pag-aakalang mali o typo error ang pagkatipa.

Subalit kung susuriin natin ang buong tula, binubuo ito ng labing-anim na pantig bawat taludtod, na may sesura o hati sa ikawalong pantig. Kaya sa ikalabindalawang taludtod ay sakto sa ikawalong sesura ang "kurus".

hanggang hukay ay gawa mo (8 pantig)

ang kurus na nakalagay (8 pantig)

Halina't balikan natin ang nasabing tula, na nasa aklat na "Jose Corazon de Jesus: Mga Piling Tula",  Binagong Edisyon, pahina 145, na nilathala ng San Anselmo Press noong 2022.

Lagyan natin ng slash o paiwa (/) sa ikawalong pantig o sesura upang makita natin ang bilang ng mga pantig.

Manggagawa

by José Corazón de Jesús

Bawat palo ng martilyo / sa bakal mong pinapanday

alipatong nagtilamsik, / alitaptap sa kadimlan;

mga apoy ng pawis mong / sa Bakal ay kumikinang

tandang ikaw ang may gawa / nitong buong Santinakpan.

Nang tipakin mo ang bato / ay natayo ang katedral

nang pukpukin mo ang tanso / ay umugong ang batingaw,

nang lutuin mo ang pilak / ang salapi ay lumitaw,

si Puhunan ay gawa mo, / kaya ngayon'y nagyayabang.

Kung may ilaw na kumisap / ay ilaw ng iyong tadyang,

kung may gusaling naangat, / tandang ikaw ang pumasan

mula sa duyan ng bata / ay kamay mo ang gumalaw

hanggang hukay ay gawa mo / ang kurus na nakalagay.

Kaya ikaw ay marapat / dakilain at itanghal

pagkat ikaw ang yumari / nitong buong Kabihasnan.

Bawat patak ng pawis mo'y / yumayari ka ng dangal,

dinadala mo ang lahi / sa luklukan ng tagumpay.

Mabuhay ka nang buhay na / walang wakas, walang hanggan,

at hihinto ang pag-ikot / nitong mundo pag namatay.

Inulit din ng makatang Jose Corazon de Jesus sa isa pa niyang tula ang pagkakagamit sa salitang "kurus".

Sa isang mahaba at dating kalsada

ang kurus sa Mayo ay aking nakita.

O, Santa Elena!

Sa buhok, mayroong mga sampagita;

sa kamay may kurus siyang dala-dala

ubod po ng ganda.

- unang saknong ng tulang Gunita sa Nagdaang Kamusmusan mula sa aklat na Jose Corazon de Jesus: Mga Piling Tula, pahina 91

Suriin pa natin ang mga tula ng tatlo pang makatang halos kasabayan ni de Jesus, tulad nina Gat Amado V. Hernandez, na naging Pambansang Alagad ng Sining noong 1973, makatang Florentino T. Collantes, na nakalaban ni de Jesus sa unang Balagtasan noong 1924, at makatang Teo S. Baylen, sa paggamit nila ng salitang "kurus" imbes na "krus".

ANG PANAHON

ni Gat Amado V. Hernandez

Kurus na mabigat / sa ayaw magsakit

ligaya sa bawa't / bihasang gumamit;

pagka ang panaho'y / lagi nang katalik

ay susi sa madlang / gintong panaginip.

- ikawalong saknong ng 16 na saknong na tulang Ang Panahon ni Gat Amado V. Hernandez, mula sa aklat na Amado V. Hernandez: Tudla at Tudling, pahina 370

ANG LUMANG SIMBAHAN

ni Florentino T. Collantes

Sa isang maliit / at ulilang bayang

pinagtampuhan na / ng kaligayahan

ay may isang munti / at lumang simbahang

balot na ng lumot / ng kapanahunan.

Sa gawing kaliwa / may lupang tiwangwang

ginubat ng damo't / makahiyang-parang.

Sa dami ng kurus / doong nagbabantay

makikilala mong / yaon ay libingan.

- unang saknong ng 17 saknong na tulang Ang Lumang Simbahan, mula sa aklat na Ang Tulisan at Iba Pang Talinghaga ni Florentino T. Collantes, pahina 167

TATLONG KURUS SA GOLGOTA

ni Teo S. Baylen

Ikaw, ako't Siya / ang kurus sa Bundok,

Isa'y nanlilibak, / nanunumpang lubos;

Isa'y nagtitikang / matapat at taos,

At nagpapatawad / ang Ikatlong Kurus!

- mula sa aklat na Tinig ng Darating ni Teo S. Baylen, pahina 53

Marami pang makata noong panahon bago manakop ang Hapon ang sa palagay ko'y ganito nila binabaybay ang salitang "kurus". Gayunman, marahil ay sapat na ang ipinakitang halimbawa ng apat na makata upang maunawaan nating "kurus" na dalawang pantig at hindi "krus" ang pagbaybay ng mga makata noon ng salitang iyon.

Kaya napakahalagang maunawaan ng sinuman, lalo na kung kokopyahin ang mga tula ng mga sinaunang makata para ipalaganap, na may patakaran sa panulaang Pilipino na tugma't sukat (may eksaktong bilang ang bawat pantig), bukod pa sa talinghaga't indayog. Unawain natin at huwag basta baguhin ang kanilang tula dahil lang akala natin ay mali o typo error.

Lalo na pag sasapit ang Mayo Uno, ang Pandaigdigang Araw ng Paggawa, na muling inilalathala ng mga kasama sa kilusang paggawa ang tulang Manggagawa ni Jose Corazon de Jesus, sa kanilang account sa pesbuk o anumang social media.

05.02.2024

Ulat sa Mayo Uno

ULAT SA MAYO UNO

sa apat na pangmasang pahayagang binili ko

dalawa lang ang nag-ulat hinggil sa Mayo Uno

sa mga nangyaring pagkilos ng uring obrero

habang ang iba'y hinggil sa pahayag ng pangulo

pagpupugay sa mga nagsilahok kahit saglit

sa rali ng uring manggagawa kahit mainit

karapatan nila bilang obrero'y iginiit

laban sa mapagsamantalang talagang kaylupit

sigaw: Uring Manggagawa, Hukbong Mapagpalaya!

tunay na hukbong sa sistema'y nais kumawala

misyon ninyo sa daigdig ay talagang dakila

laban sa kapitalismong mapang-api't kuhila

mabuhay kayo, Manggagawa, mabuhay! Mabuhay!

sa inyo'y saludo, taaskamaong pagpupugay!

- gregoriovbituinjr.

05.02.2024

* litrato mula sa pahayagang Pilipino Star Ngayon, Mayo 2, 2024, pahina 2

* litrato mula sa pahayagang Pang-Masa, Mayo 2, 2024, pahina 2

Bakit daw umiinom ng mainit na kape ang matanda?

BAKIT DAW UMIINOM NG MAINIT NA KAPE ANG MATANDA?

Maikling sanaysay at tula ni Gregorio V. Bituin Jr.

May nakapagkwento sa aking isang nasa pitumpung gulang na matandang lalaki kung bakit kapeng mainit agad ang iniinom niya sa umaga. Minsan ay sa hapon at sa gabi. Aniya, bukod sa nakasanayan na niya, at maganda sa katawan, ang mainit na kape rin daw ang nagtatanggal ng mga nakabarang taba sa ugat.

Napatanong tuloy ako ng paano po.

Ang tugon niya, pagmasdan mo ang mamantika o sebo pag nilagay mo sa ref ang natira mong adobo, hindi ba't namumuo. Subalit pag ininit mo ang adobo, ang sebong namuo ay natutunaw. Ganyan din ang sebo sa ating mga ugat, lalo na't mahilig tayong kumain ng karne, tulad ng litson at adobo, matutunaw din at lalabas sa ating katawan ang mga sebong iyon. Kaya mahalaga talaga ang uminom lagi ng kapeng mainit. Sa umaga man, sa tanghali, hapon o gabi.

Napatango naman ako, bagamat wala pa akong nababasang ganoon sa aklat, pahayagan, o maging sa mga scientific journal.

Nang makauwi ako ng bahay, naalala ko ang kwento ng matanda dahil pinainit ni misis ang nakalagay sa ref na natirang adobong baboy. Nakita kong may namuong sebo. At nang aking painitin sa kalan, talaga namang natunaw ang sebo, at muling naging mantika.

Tunay nga kaya ang teorya ng matanda hinggil sa mainit na kape? Wala namang mawawala kung paniwalaan ko. Huwag lang lalagyan ng maraming asukal ang kape dahil baka lumala ang diabetes kung meron ka niyon.

Kumatha ako ng tula hinggil sa usapang iyon.

ANG TEORYA NG MATANDA SA MAINIT NA KAPE

kinwento sa akin ng isang matanda kung bakit

palagi niyang iniinom ay kapeng mainit

may teorya siyang sa balikat ko'y nagpakibit

na marahil ay tama kung iisipin kong pilit

pantanggal daw ito ng sebo sa ating katawan

masdan mo raw ang adobong nanigas nang tuluyan

nang nilagay na sa ref at talagang nalamigan

namuo ang sebo, at natunaw nang mainitan

ganyan din daw pag katawan nati'y puno ng sebo

na sa mainit na kape'y matatanggal nang todo

sa kanya ko lamang narinig ang teoryang ito

na di ko pa nabasa sa dyaryong siyentipiko

wala bang mawawala kung sundin ko ang sinabi?

basta huwag lang sobrahan ang asukal sa kape

kahit paano'y lohikal din ang kanyang mensahe

heto, kapeng barako'y iniinom ko na dine

05.02.2024

* mga litratong kuha ng makatang gala

Akin pang naaalala (Pasintabi kay Freddie Aguilar)

AKIN PANG NAAALALA

(pasintabi kay Freddie Aguilar)

bilin noon ni Itay

ay aking napagnilay

ngayong siya'y humimlay

at nawala nang tunay

ang sabi niya'y Greggy

mag-aral kang mabuti

tulungan ang sarili

nang buhay mo'y umigi

nagbasa ako ng aklat

upang ako'y mamulat

at naaral kong sukat

ang sistema ng salat

tanda ko ang mensahe

ng namayapang Daddy

kaya ako'y nagsilbi

sa bansa ng bayani

sa rali'y naroroon

nang gampanan ang misyon

na palitan paglaon

ang kabulukang yaon

sistema'y babaguhin

at itatayo natin

ang lipunang mithiin

sa puso'y adhikain

akin ngang naalala

ang mensahe ni Ama

kaya ako'y kasama

at naglingkod sa masa

- gregoriovbituinjr.

05.01.2024 

Dalawang app game sa selpon

DALAWANG APP GAME SA SELPON

sinagot sa panahong tahimik

o maingay ngunit walang imik

na sa selpon ay aking pinitik

sambuwan ng Sudoku't Word Connect

sa dami man ng mga gawain

nagpapatuloy man sa layunin

pinakapahinga na ang app game

sa hapon o pagkagat ng dilim

naiiba ang ihip ng utak

matapos sa rali'y magtatalak

ng mga isyu't paksang palasak

at katiwalian ding talamak

mabuti't utak ay mapadugo

sa app game na nakararahuyo

pahinga ko na ang paglalaro

lalo't isyu'y nakapanlulumo

- gregoriovbituinjr.

04.30.2024

Indian missile, nasa Pinas na

INDIAN MISSILE, NASA PINAS NA

BhraMos supersonic cruise missile na mula sa India

ang dumating sa bansa para raw armas sa gera

mahal man ito, bansa'y naghahanda na talaga

nang sa mundo'y ipakitang tayo'y may pandepensa

upang ipakitang bansa'y di basta makawawa

at di basta makagalaw ang nagbabantang bansa

missile upang ipagtanggol ang tinubuang lupa

habang kapitalista ng armas ay tuwang-tuwa

ang bansa'y nagiging magnet o balani ng sindak

ginawang base ng U.S. na EDCA ang inanak

siyam na base ng Kano sa bansa sinalaksak

habang Pinoy pag nagkadigma'y gagapang sa lusak

missile na iyan ay di naman sa atin tutubos

kundi mangwawasak lang ng mga buhay na kapos

dinadamay lang tayo sa digmaan, inuulos

ng U.S. at Tsinang bawat isa'y nais mapulbos

aralin natin ang kasaysayan ng rebong Ruso

masa'y di sinuportahan ang Tsar sa gera nito

kundi inorganisa nina Lenin ang obrero

upang mapalitan ang sistema nang magkagulo

tungkulin ng manggagawang itayo ang lipunan

nila, di ipagtanggol ang burgesya't mayayaman

dapat labanan ang tuso't elitistang gahaman

na pawang nagsibundatan at pahirap sa bayan

- gregoriovbituinjr.

04.29.2024

* Ulat mula sa pahayagang Abante, Abril 22, 2024, kasabay ng paggunita sa Earth Day

Panghilod

PANGHILOD

gamit ni misis sa aking likod

ang mahiwagang batong panghilod

hiniluran ko naman ang tuhod

binti, sakong, hanggang sa mapagod

natanggal ang isang kilong libag

nang mahiluran ay nangalaglag

para bang aking puso'y binihag

ng magandang diwatang lagalag

nang makaligo, ramdam na'y presko

libag pa'y nabawasang totoo

napatitig ako sa kuwago

at sa parot na maraming kwento

kaygaling ng panghilod ni misis

isang kilong libag ko'y napalis

- gregoriovbituinjr.

04.28.2024

Pinta para sa Kababaihan

PINTA PARA SA KABABAIHAN

Maikling sanaysay at tula ni Gregorio V. Bituin Jr.

Tatlong aktibidad ang dinaluhan ko nitong Abril 26, 2024, araw ng Biyernes. Una'y lumahok ako, kasama ang grupo kong KPML (Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod) sa raling pinangunahan ng PMCJ (Philippine Movement for Climate Justice) mula ikasiyam hanggang ikasampu ng umaga. Hinarang kami ng kapulisan sa Morayta. Ang ikalawa'y ang aktibidad ng FDC (Freedom from Debt Coalition) sa CHR (Commission on Human Rights) mula ikasiyam ng umaga hanggang ikalabindalawa ng tanghali. At ikatlo ay ang rali ng KPML, kasama ang Partido Lakas ng Masa - Urban Poor Committee, ZOTO-GMA, at ang grupong Kadamay mula ikatlo hanggang ikalima ng hapon sa harap ng tanggapan ng NHA (National Housing Authority) at sa DHSUD (Department of Human Settlement and Urban Development).

Ang una at ikatlo ay talagang rali. Kaya isang magandang pahinga mula sa rali ang idinaos na aktibidad ng FDC.

Matapos ang unang rali ay tumuloy agad ako sa Liwasang Diokno ng CHR kung saan idinaos ang Art and Painting activity ng Women's Committee ng FDC. Dumating ako roon sa ganap na ikalabing-isa ng umaga. Bagamat nakapagpinta na ako noon, halimbawa, sa mga pader katuwang ang mga kasama sa Climate Walk ng 2014 at 2023, iyon  ang una kong solong painting. Maraming salamat sa pagbibigay ng pagkakataon. Napaisip nga ako na kung kaya ko palang gumawa ng ganoon ay ituloy ko na sa mga libreng oras ko. Tulad ng pagkatha ng tula at maikling kwento ay hasain ko na rin ang aking sarili sa pagguhit ng larawan at pagpinta sa kambas.

Kasama ko sa litrato rito ang batikang pintor na si kasamang Lito Ringor ng ZOTO, habang kinatawan naman ako sa nasabing aktibidad ng XDI (Ex-Political Detainees Initiative) at KPML bilang kanilang sekretaryo heneral.

Kumatha ako ng tula hinggil dito.

PINTA PARA SA KABABAIHAN

buti't dumalo ako sa aktibidad na iyon

ng Women's Committee ng Freedom from Debt Coalition

paksa'y isyung kababaihan at kanilang misyon

at ako'y lumahok sa pagpipintang nilalayon

matapos ang rali sa Morayta hinggil sa klima 

agad nang naglakbay ng ikasampu ng umaga

upang sa Diokno Hall ng CHR ay pumunta

upang aking madaluhan ang doo'y paanyaya

binigyan ng kambas, pintura't pinsel, napaisip

babae't lalaki'y magkatuwang, aking nalirip,

sa paglaya ng uri, ng bayan, at ng daigdig

at nagpinta akong tila makatang nagpapantig

pinasa ko bagamat iyon lang ang nakayanan

una ko mang pinta'y maipagmamalaki naman

dahil mula iyon sa puso, diwa't karanasan

bilang manunulat at abang makata ng bayan

04.28.2024

* mga litratong kuha ng makatang gala sa nasabing aktibidad