Mga kasabihan sa buhay

MGA KASABIHAN SA BUHAY

bawat suliranin / ay may kalutasan

at bawat pagsubok / ay may kasagutan

basta matuto lang / tayong makilaban

sa sinumang puno / ng katiwalian

ating kaakibat / ang pakikibaka

nang mabago iyang / bulok na sistema

sa ating pagbaka'y / dapat wakasan na

iyang pang-aapi'y / pagsasamantala

may karapatan din / kahit maralita

dukha man, di dapat / na kinakawawa

kung maluklok natin / iyang manggagawa

may pagbabago na't / uunlad ang bansa

mandarayang trapo'y / indak lang ng indak

bundat na burgesya'y / panay ang halakhak

habang karaniwang / tao'y hinahamak

ng trapo't kuhilang / dapat lang ibagsak

- gregoriovbituinjr.

01.31.2025

Proyektong kaytagal na't dapat tapusin

PROYEKTONG KAYTAGAL NA'T DAPAT TAPUSIN

kayrami pang dapat tapusing kwento't tula

lalo sa usaping tokhang, mga winala,

karapatang pantaong sinagkaang lubha,

hustisyang panlipunan, uring manggagawa,

pandemya, community pantry, kapwa dukha

mga natapos ay balak kong isalibro

isang libro bawat paksa ng tula't kwento

bakasakaling kumita sa mga ito

nang may pambayad naman sa kautangan ko

kaya ang pagsusulat ay sineseryoso

sa tokhang, kayraming dapat makapanayam

karapatan ay bakit tila napaparam

sa due process ay tila walang pakialam

at sa namatayan ay walang pakiramdam

paninirahan pa ng dukha'y kinakamkam

sa panahong nagdaan ay di mapalagay

sa dami ba naman ng naglutangang bangkay

na batid mo sa ulat, sa lansangan, hukay

sa pagkatha ng kwento'y di lang pagninilay

pamilya ng biktima'y kausaping tunay

- gregoriovbituinjr.

01.30.2025

Paruparong dilaw pala'y alibangbang

PARUPARONG DILAW PALA'Y ALIBANGBANG

may bar noon sa Santa Mesa

noong ako'y talubata pa

na nagngangalang Alibangbang

na minsan ko ring tinambayan

narinig din noong malimit

ang isang popular na awit

ang "Sitsiritsit, Alibangbang"

at "Salaginto, Salagubang"

subalit iyang alibangbang

pala'y kayraming kahulugan

isa'y dilaw na paruparo

na sa krosword ay nabatid ko

tanong sa Dalawa Pababa

ay Dilaw na Paruparo nga

ang tamang sagot: Alibangbang

salamat sa palaisipan

alibangbang na nadalumat

sa kwento't tula'y isusulat

sa makata, ito na'y misyon

nang sa kamalayan bumaon

- gregoriovbituinjr.

01.30.2025

* krosword mula sa pahayagang Abante, Enero 30, 2025, p.7

* alibangbang: a small, yellow-winged butterfly, mula sa kawing na https://www.tagaloglang.com/alibangbang/

8-anyos, pinakabatang nabuntis

8-ANYOS, PINAKABATANG NABUNTIS

nakababahala / ang gayong balita

pagkat nabasa ko'y / kay-agang nabuntis

edad walong anyos / ang pinakabata

kay-agang naglandi? / di na nakatiis?

sa edad lang niya, / siya'y walang muwang

kaybata pa't siya'y / pinag-interesan?

ayon pa sa ulat, / siya na'y nagsilang

bata ba'y mahirap? / at pambayad utang?

di na iyan kaso / ng teenage pregnancy

bata ang nabuntis, / paano naganap?

nakababahala / iyang child pregnancy

nangyari bang ganyan / sa bansa'y laganap?

may nagawa kayang / batas hinggil dito?

upang magabayan / ang mga bata pa

kung may edukasyon / magtuturo'y sino?

ang gurong di danas / makapag-asawa?

mga kasong ganyan / ay masalimuot

ang bata bang iyon / ay isang biktima?

marami pang tanong / ang dapat masagot

upang child pregnancy / ay mapigilan pa

- gregoriovbituinjr.

01.29.2025

* ulat mula sa pahayagang Pang-Masa, Enero 29, 2025, tampok na balita (headline) at pahina 2; pahayagang Abante, Enero 29, 2025, pahina 2

Timawa

TIMAWA

Dalawampu't apat Pahalang: Patay-gutom

aba'y TIMAWA yaong lumabas na tugon

ngunit ang timawa sa ating kasaysayan

ay yaong lumaya na sa kaalipinan

panggitnang uri sa uripon at tumao

mandirigma sa lipunang piyudalismo

iyan ang timawa sa historya ng bansa

ngunit ngayon, timawa ang mga kawawa

bakit nangyaring salita'y nagbagong anyo

kaningningan ng salita'y biglang naglaho

ang mga timawa'y malayang tao dati

ngayon, salitang ito'y nawalan ng silbi

timawa'y nagugutom na't namamalimos

ang malayang mandirigma'y naghihikahos

uring kabalyero'y nawalan na ng dangal

malaya nga subalit parang nasa kural

- gregoriovbituinjr.

01.29.2025

* mula sa pahayagang Bulgar, Enero 29, 2025, p.8

* uripon - alipin; tumao - maharlika

Wakasan ang dinastiya

WAKASAN ANG DINASTIYA

karaniwang kasabihang alam sa pamilya:

"The family that prays together, stays together!"

ngayon, may kasabihan hinggil sa dinastiya:

ang "The family that runs together, robs together!"

paalala mula sa Barangay Mambubulgar

hinggil sa pamilyang tumatakbo sa halalan

wakasan na ang dinastiyang nakakaasar

kung sila na naman ang mananalo sa bayan

iisang pamilya, tumatakbong sabay-sabay

ang ama ay gobernador, ang ina ay mayor

anak pa'y kongresista, di ka ba nauumay

may tatlo pang nais sabay-sabay magsenador

pare-parehong apelyido, iisang mukha

serbisyong publiko na'y pampamilyang negosyo

pinalakas ang ayuda para sa dalita

upang mahamig lang ang boto ng mga ito

dapat wakasan ang dinastiya't elitista

sapagkat di lang kanila ang kinabukasan

manggagawa naman, at di na trapong pamilya

itayo na natin ang makataong lipunan

- gregoriovbituinjr.

01.29.2025

* mula sa pahayagang Bulgar, 01.28.2025, p.5

Pandesal at sudoku

PANDESAL AT SUDOKU

kay-aga kong nag-almusal

ng sudoku at pandesal

kasama'y nilagang tsaa

na ininom kapagdaka

agahan mang anong payak

ang labi'y napapalatak

sa pagputok nitong araw

ay natatanggal ang ginaw

sa sudoku nagsasagot

may pandesal na kaylambot

na nabiling sampung piso

sa panaderya sa kanto

at nag-ehersisyo na rin

bago pa ako kumain

kalusuga'y iniisip

kahit kayraming nalirip

anong paksang itutula

kaugnay sa maralita

ang dinastiya'y wakasan

ang trapo'y sa basurahan

- gregoriovbituinjr.

01.28.2025

Masdan mo ang kapaligiran

MASDAN MO ANG KAPALIGIRAN

pamagat ng awit ng ASIN:

"Masdan mo ang kapaligiran"

lupa, dagat at papawirin

ay pansinin, di lang pagmasdan

saanman ay bawal magkalat

isang mahalagang programa

Reduce, Reuse, Recycle dapat

saanman tayo nakatira

atin ding papaghiwalayin

ang nabubulok, di mabulok

at huwag paghalu-haluin

ihiwalay ang binubukbok

para sa kapakanan natin

at ng kapwa, maging malusog

paligid ay ating linisin

basura'y di rin sinusunog

awit ng ASIN ay kaysarap

pakinggan, sa kaibuturan

ay nanunuot itong ganap

tagos sa puso, diwa't laman

- gregoriovbituinjr.

01.27.2025

Nagmalupit

NAGMALUPIT

kaytinding salita ang ginamit

sa basketball pagkat "nagmalupit"

ang mga koponan sa kalaban

pagkat sa iskor ay tinambakan

tinambakan kaya "nagmalupit"

kaya marahil napakasakit

sa damdamin ng mga natalo

ang danas na pagkagaping ito

iba ang ating pakahulugan

sa gayong salita sa tahanan

magbigay tayo ng halimbawa

pag pinagmalupitan ang bata

talagang may parusang katapat

sa batas, lalo't yao'y naungkat

kaya pag ginamit sa basketball

ang nasabing salita'y may trobol

subalit tinambakan lang pala

sa iskor, babawi na lang sila

sa sunod na laban titiyaking

karibal nila'y paluluhurin

- gregoriovbituinjr.

01.27.2025

* ulat mula sa pahayagang Bulgar, Enero 27, 2025, p.12

Akap

AKAP

aakapin mo pa ba ang isang sistema

kung sagad-sagarin nang mapagsamantala

o iyon ay agad-agad mong isusuka

tulad ng ayuda para sa pulitika

aakapin mo pa ba ang sistemang trapo

at magkautang na loob sa mga ito

nais nilang bilhin ang iyong pagkatao

upang iboto mo sila't sila'y manalo

lalo't kilong bigas ay kinakailangan

nang pamilya'y di magutom o mahirapan

trapo'y sinasamantala ang karukhaan

ng maralita na turing nila'y bayaran

kung mga trapo ay ganito ang pagtingin

sa mga maralita, kaybaba ng turing

ah, maralita'y dapat maghimagsik na rin

nang lipunang makatao'y itatag man din

- gregoriovbituinjr.

01.27.2025

* litrato mula sa fb page ng BMP

Luha ng pusa

LUHA NG PUSA

bakit kaya may luha

ang aming si alaga

sadyang nakagigitla

lumuluha ang pusa

marahil napaaway

dignidad ay naluray

nang magapi ngang tunay

ng malakas, matibay

baka nabasted siya

ng pusang dumalaga

baka namatayan ba

ng anak niyang sinta

nakikiramay ako

sa pusang alaga ko

anumang sanhi nito

nakikiramay ako

kung magkakausap lang

si alaga't ako man

baka aking malaman

kanyang nararamdaman

- gregoriovbituinjr.

01.26.2025

* mapapanood ang bidyo sa kawing na: https://fb.watch/xlUXc6rYy4/

Pinta sa dingding

PINTA SA DINGDING

kaygandang drowing

doon sa dingding

ng isang kambing

tila kaylambing

at kinulayan

ng katamtaman

ramdam ko naman

ay kagalakan

may sinasabi

ang kambing dine

tila mensahe:

ako'y mag-selfie

nadadalumat

ko'y di makatkat

sa puso'y tapat

kong pasalamat

- gregoriovbituinjr.

01.26.2025

* pinta mula sa opisina ng SM-ZOTO sa Navotas

Tapwe

TAPWE

tapwe ang sinukli sa akin sa botika

subalit ang perang sinukli'y kakaiba

dati may tao sa pera, ngayon wala na

bayani'y napalitan ng hayop talaga

tapwe o singkwenta na salitang pabalbal

na sinasabi rin namang ito'y kolokyal

tapwe ang tawag noon ng banal at bungal

polymer notes na ngayon ang pinaiiral

subalit bakit nga tinanggal ang litrato

ng mga bayani at nawala ang tao

kasaysayan ba'y balewala nang totoo?

tulad sa eskwelahan nang tinanggal ito?

komersyalismo na ang nais pairalin?

kaya historya'y unti-unting papatayin?

kita na sa tapwe kung pakakaisipin

di na tao kundi hayop na'y kilalanin?

- gregoriovbituinjr.

01.26.2025

Paalala sa pasilyo

PAALALA SA PASILYO

malinaw ang paalala

sa dinaanang pasilyo

bago nasok sa Session Hall

"Do Not Disturb" sabi dito

na ang ibig sabihin lang

huwag kayong mang-istorbo

lalo na't may pulong diyan

huwag maingay, magulo

maliban kung may debate

naroon ka sa usapin

na ikaw ay maririndi

pagkat punto'y dinidiin

subalit kagaya ng chess

dapat kang may preparasyon

isyung malinis, marungis

handa ka nang di makahon

pag may ibang nagpupulong

sa labas ka't manahimik

pagkat pulong nila iyon

sa isyu ma'y nasasabik

- gregoriovbituinjr.

01.25.2025

Tagas, tagis, tagos

TAGAS, TAGIS, TAGOS

hanapin kung saan may tagas

upang ito'y agad malutas

pag may tubig na lumalabas

presyo nito'y tiyak tataas

paghandaan ang pagtatagis

ng talino o kaya'y kalis

ang utak mo'y dapat mabilis

pati kilos nang di magahis

ang liwanag ay tumatagos

sa karimlang di pa nalubos

ramdam man ay panggigipuspos

ay patuloy pa ring kikilos

tagas, tagis, tagos, salita

yaong lubos kong naunawa

upang tula'y aking makatha

lalo't tumutulay sa diwa

- gregoriovbituinjr.

01.25.2025

* krosword mula sa pahayagang Pilipino Star Ngayon, 12.16.2024, p.10

Pagsulat ng nadalumat

PAGSULAT NG NADALUMAT

laging abala ang aking diwa

nakaraan ay sinasariwa

kasalukuyan ay pulutgata

hinaharap ay bagong simula

paano babasahin ang isip

at isalansan ang nalilirip

may prinsipyong laging halukipkip

may dakilang walang kahulilip

ang ideya'y lalambi-lambitin

kung di sa bangin ay nasa hangin

minsan, nais ko itong liparin

at mga bituin pa'y sungkitin

abalang muli sa pagsusulat

ng naninilay, ng nadalumat

minsan, mga libro'y binubuklat

baka asam na diwa'y malambat

- gregoriovbituinjr.

01.24.2025

Pagninilay at pagsusulat

PAGNINILAY AT PAGSUSULAT

ngayon pa lang nagsisimula ang gabi sa akin

matapos ang maghapong pagninilay sa usapin

ano nga bang nasa dako roon ng takipsilim

upang mga paksa'y maisulat ko nang may talim

kayraming mga kwento't nakakalap na balita

na dapat mabatid ng masa, lalo't mga dukha

yaong inaasam na paninindigang dakila

ay dapat ipaglaban ng uring api't kawawa

anumang oras habang di pa ako inaantok

ay patuloy na kakatha kagatin man ng lamok

kayraming pangyayaring di mo talaga malunok

magbakasakali lang dukha'y ilagay sa tuktok

sana nobela'y makatha kahit may agam-agam

baka sa unang nobela pangalan ko'y kuminang

pag kumita ang nobela'y may pambayad ng utang

na ilang taon ding pagsisikapang mabayaran

- gregoriovbituinjr.

01.23.2025

Batang isang taon, nalunod sa timba

BATANG ISANG TAON, NALUNOD SA TIMBA

nakakaiyak, nakakagitla

nang mabasa ang isang balita

isang taong gulang lang na bata

yaong nalunod sa isang timba

biktima umano'y naglalaro

sa likod-bahay, ngunit naku po!

buhay niya'y kay-agang naglaho

pangarap sa kanya'y nagsiguho

nasabing bata'y napabayaan

habang magulang ay nag-agahan

timbang may tubig ang nilaruan

ng bata't siyang kinalunuran

kung ako ang ama'y anong sakit

na habambuhay kong mabibitbit

may pangarap pa ang aking paslit

ngunit nangyari'y sadyang kaylupit

- gregoriovbituinjr.

01.23.2025

* ulat mula sa mga pahayagang Abante at Bulgar, Enero 23, 2025, pahina 2

Sali, salit, salita

SALI, SALIT, SALITA

sumasali ako sa pagtula

dahil iyan ang bisyo ko't gawa

salitan man ang mga salita

patuloy na kakatha't kakatha

madalas sa kisame tititig

nagbabakasakaling pumintig

ang mga salitang nakakabig

upang akin yaong isatinig

anumang paksa'y pagninilayan

isyu ng bata't kababaihan

hustisya't pantaong karapatan

manggagawa't ipinaglalaban

itayo'y lipunang makatao

bawat pakikibaka'y prinsipyo

sa bawat salita'y may diskurso

bawat usad ng pluma'y may kwento

- gregoriovbituinjr.

01.22.2025

Iras at agas-as

IRAS AT AGAS-AS

bagamat narinig ko na sa lalawigan

pag di ginagamit ay di na matandaan

may salitang sa krosword ko unang nalaman

palibhasa'y tanong na dapat masagutan

Siyam Pahalang - 'Paggawa ng asin': IRAS

sa Dalawampu't Tatlo Pababa: AGAS-AS

yaong 'Ingay ng hangin', buti't nawawatas

nitong diwa't wastong sagot ay nakakatas

IRAS at AGAS-AS, malalim na salita

na nang mabatid ay ginamit na sa tula

wala man ang talasalitaan kong sadya

ay nasagot pa rin ang hanap na kataga

kasi naman ay palaisipan ang hilig

pagmamasdan ang krosword, sadyang nakatitig

mata, diwa't pluma, walang galaw ang bibig

at pag nabuo animo'y nakapanlupig

- gregoriovbituinjr.

01.21.2025

* krosword mula sa Pilipino Star Ngayon, 12.16.2024, p.10

Sana'y wala nang EJK

SANA'Y WALA NANG EJK

sana, pag-salvage ay mawala na

at walang sinasalbahe sana

sana due process ay umiral pa

sana walang short cut sa hustisya

extrajudicial killings, itigil

paraang ganito'y mapaniil

pagkat due process ay sinusupil

sana ito'y tuluyang mapigil

sinuman ang maysala, kasuhan

at ikulong ang napatunayan

huwag idaan sa pamamaslang

pagkat lahat ay may karapatan

pairalin ang wastong proseso

at hanapin kung anong totoo

ang kriminal ay ikalaboso

ang inosente'y palayain mo

pairalin due process sa bansa

ngunit kung papatayin kang sadya

ng mga pusakal o sugapa

sarili'y ipagtanggol mong kusa

- gregoriovbituinjr.

01.21.2025

Bente pesos na ang tatlong pirasong tuyo

BENTE PESOS NA ANG TATLONG PIRASONG TUYO

bibilhin ko sana'y tsamporado

na bente singko pesos ang presyo

ubos na, nagtuyo na lang ako

bente pesos ang tatlong piraso

luto na iyon sa pinagbilhan

na aking inulam sa agahan

na sinawsaw ko sa suka't bawang

sagot din sa tiyang kumakalam

ngunit kaymahal na ng halaga

ang tatlong tuyo'y bente pesos na

kamatis nga, sampu bawat isa

presyo'y tumataas nang talaga

kung sa gutom, mata'y lumalabo

ngayon, gutom ko'y agad naglaho

sa pagkain nama'y di maluho

mabusog lang, ayos kahit tuyo

- gregoriovbituinjr.

01.21.2025

Katha lang ng katha

KATHA LANG NG KATHA

katha lang ng katha

ang abang makata

anuman ang paksa

kanyang itutula

sulat lang ng sulat

ang makatang mulat

anuman ang ulat

na sumasambulat

isinasatitik

ang anumang hibik

gamit ang panitik

kahit walang imik

pag may masasabi

araw man o gabi

kakathang maigi

yaong nalilimi

pluma'y gagamitin

upang bumanat din

trapo'y kastiguhin

kuhila'y lupigin

- gregoriovbituinjr.

01.20.2025

Sino o alin ang nasunog?

SINO O ALIN ANG NASUNOG?

basahin, swimmer ba ang nasunog?

ayon sa pamagat ng balita

o sampung medalya ang nasunog?

kung ulat ay aalaming sadya

basahin: "ng swimmer na nasunog"

at hindi sampung Olympic medal

di na typo kundi grammar error

malinaw pag binasa ang ulat

na papalitan daw ng I.O.C.

ang sampung nasunog na medalya

batid ko na, Oh, I See! (OIC)

kaya titulo'y ayusin sana

dapat ulat ay pinamagatan

ng "nasunog na sampung Olympic

medal ng swimmer ay papalitan

ng IOC" yaong natititik

sana inaayos ang titulo

bago pa ilathala ang ulat

upang di rin naman makalito

sa masang nagbabasa ring sukat

- gregoriovbituinjr.

01.20.2025

* mula sa ulat sa pahayagang Bulgar, Enero 15, 2025, p.12

* IOC - International Olympic Committee

Nika Juris Nicolas, wagi sa Prague chessfest

NIKA JURIS NICOLAS, WAGI SA PRAGUE CHESSFEST

edad dose anyos lamang si Nika Juris

subalit muling nag-uwi ng karangalan

para sa bansa nang maka-second place finish

sa Prague chessfest, nagwagi sa kanyang laban

nakakuha siya roon ng pitong puntos

anim ang kanyang panalo, dalawa't tabla

isang talo, ngunit isang punto ang kapos

upang kanyang maungusan ang nangunguna

tandaan ang ngalang Nika Juris Nicolas

lalo't nasikwat niya ang best female player

bata pa'y kinatawan na ng Pilipinas

number one pa sa ELO rating ang chess master

ituloy mo lang, Nika, kamtin ang tagumpay

sa iyo, kami'y taasnoong nagpupugay

- gregoriovbituinjr.

01.20.2025

* ulat mula sa pahayagang Abante, Enero 19, 2025, p.8

Remark Bartolome, kampyon sa Bangkok chess

REMARK BARTOLOME, KAMPYON SA BANGKOK CHESS

nagkampyon ang kababayang si Remark Bartolome

sa Rooky Monthly Standard FIDE Rated chess tournament

sa Bangkok, Thailand, Pinoy na maipagmamalaki

sa larangan ng chess dahil sa pambihirang talent

naitala ni Bartolome ay four point five puntos

kaya nanguna siya sa paligsahan bagaman

kasalo sa tuktok si Robert Suelo ng Laos

na isang Pinoy rin ngunit Laos ang kinatawan

ngunit matapos ang tie break, si Remark ang nagkampyon

sa tunggaliang merong time format na sixty minute

plus thirty second increment, nagtagumpay sa misyon

ang Pinoy woodpusher na bandila ng bansa'y bitbit

sa iyo, Remark Bartolome, kami'y nagpupugay

sa ipinakita mong determinasyon at husay

- gregoriovbituinjr.

01.20.2025

* ulat mula sa pahayagang Abante, Enero 14, 2025, p.8

Kakanggata, pinakadiwa

KAKANGGATA, PINAKADIWA

tanong sa palaisipan: Pinakadiwa

dalawampu't siyam pahalang ang salita

lumabas na sagot doon ay: kakanggata

na katas ng niyog mula sa unang piga

yaong unang piga ang pinakamalapot

na katas ng niyog mula pinong pagkudkod

ng kakaning puti mula sariwang niyog

na gamit sa pagluluto, pinakabuod

malaking hamon ang palaisipang iyon

sadyang matalinghaga ang nasabing tanong

ngunit nababatid ng makatang tumugon

kakanggata yaong pinakadiwa niyon

bago't dagdag kaalaman para sa akin

upang iukit sa tulang malimit gawin

kakanggata yaong esensyang hahanapin

o kaya naman ay kakapain sa dilim

- gregoriovbituinjr.

01.19.2025

* mula sa pahayagang Abante, Enero 19, 2025, p.7

Ang bago kong radyo

ANG BAGO KONG RADYO

bumili ako ng bagong radyo

presyo'y walang limang daang piso

panlaban sa pagkaaburido

pampaginhawa rin ng huwisyo

mga balita'y pinakikinggan

talakayan at katatawanan

at kung mayroon lang balagtasan

igagawi ang talapihitan

isa ako sa tagapakinig

ng mga kantang kaibig-ibig

kundiman, rap, folk, rock, DJ at gig

katutubo man at pandaigdig

dula'y pakikinggang walang puknat

pati ulat saanman nagbuhat

sa aking bagong radyo, salamat

diwa'y palagay sa nadalumat

- gregoriovbituinjr.

01.19.2025

Paslit dumugo ang mata sa cellphone

PASLIT DUMUGO ANG MATA SA CELLPHONE

"kaka-cellphone mo 'yan!" sabi lagi sa radyo

pag patalastas o patawa ng payaso

naalala ko dahil sa ulat sa dyaryo:

"Paslit dumugo ang mata sa cellphone," naku!

dumugo ang mata dahil sa sa pagkababad

sa paglalaro sa cellphone ng mga game app

batay umano sa karanasan ng anak

ng isang inang nababahala ngang ganap

na sa layer daw ng mata'y may iritasyon

na sanhi ay exposure sa sobrang radyasyon

ngunit ayon sa isang doktor, sanhi yaon

ng sintomas na may dengue ang batang iyon

kaya nilimitahan agad ang paggamit

ng anak ng cellphone o ng anumang gadget

na sa ibang magulang ay kanya ring hirit

mabuti't maayos na ang anak sa sakit

- gregoriovbituinjr.

01.19.2025

* tula batay sa ulat sa pahayagang Abante Tonite, Enero 18, 2025, tampok na balita (hedlayn) at pahina 2

Tampipì

TAMPIPÌ

sa krosword ko lang muling nakita
ang salitang kaytagal nawalâ
sa aking isip ngunit kayganda
upang maisama sa pagtulâ

labimpito pahalang: bagahe
at naging sagot ko ay: TAMPIPÌ
kaylalim na Tagalog kung tingni
na kaysarap bigkasin ng labì

sa Batangas ko unang narinig
sa lalawigan ng aking tatay
tampipì ang lagayan ng damit
maleta o bagahe ngang tunay

nababalikan ang nakaraan
sa nawalang salitang ganito
ay, salamat sa palaisipan
muling napapaalala ito

- gregoriovbituinjr.
01.18.2024

* krosword mula pahayagang Pilipino Star Ngayon, Enero 16, 2024, p.10

Isa na namang kasabihan

ISA NA NAMANG KASABIHAN

animo'y makatang nagsalita

yaong kolumnista sa balita:

"Sa matuwid na pangangasiwa,

mabubura ang 'tamang hinala'!"

makabuluhan ang kasabihan

sa mga isyu niyang tinuran

paano ba pagtitiwalaan

ng madla iyang pamahalaan

tatlong ayuda'y tinurang kagyat

ang TUPAD, A.I.C.S. at AKAP

baka magamit ng trapong bundat

sa pulitika't kunwang paglingap

upang manalo lang sa eleksyon

lalong magkaroon ang mayroon

paano pipigilan ang gayon?

talagang ito'y malaking hamon

gahamang trapo'y dapat iwaksi

dangal ng dukha'y h'wag ipagbili

subalit kung sa gutom sakbibi

dalita ba'y ating masisisi?

paano tutulungan ang dukha

kung walang ayudang mapapala

lipunang ito'y palitang sadya

ito ang aking nasasadiwa

- gregoriovbituinjr.

01.17.2025

* mula sa kolum sa pahayagang Pang-Masa, Enero 17, 2025, p.3

* TUPAD - Tulong Pangkabuhayan sa Disadvantage

* AICS - Assistance to Individuals in Crisis

* AKAP - Ayuda para sa Kinakapos Ang Kita Program

Prayoridad

PRAYORIDAD

kayrami kong prayoridad na iniisip

na kinakayang dalhin ang anumang bitbit

pangalagaan ang misis na nagkasakit

pagbabasa ng dyaryo't librong nahahagip

pagsusulat sa Taliba ng Maralita

publikasyon ng KPML, nalathala

roon ang mga isyu at laban ng dukha

pati isyu't tindig ng uring manggagawa

talagang wala nang panahon sa inuman

mayroon sa rali, inuuna'y tahanan

gawaing bahay, luto, laba, kalinisan

pagkatha ng nobela'y pinaghahandaan

katha ng katha ng sanaysay, tula't kwento

pahinga'y sudoku't pagbabasa ng libro

sa ganyan umiinog ang munti kong mundo

sa pamilya, sa Taliba't kakathain ko

- gregoriovbituinjr.

01.17.2025

* KPML - Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod

Edad 6, ginahasa ng edad 8 at 10, anang ulat

EDAD 6, GINAHASA NG EDAD 8 AT 10, ANANG ULAT

ano't mga bata pa'y nanggahasa

pinagtripan ang kapwa nila bata

sa magulang ba'y anong natutunan

bakit mga bata'y napabayaan

ginawa nila'y karima-rimarim

bakit ba nagawa ang gayong krimen

napanood kaya nilang nagse-sex

ang magulang, sa pornhub, o triple X

suspek na dalawang batang lalaki

hinila't ginahasa ang babae

nang batang babae'y umuwing bahay

nagsumbong sa ina't nagpa-barangay

nasabing mga suspek ay nahuli

at dinala sa DSWD

marahil doon lang, di mapipiit

dahil sa edad nilang mga paslit

anong nangyayari sa ating mundo?

dignidad ng kapwa ba'y naglalaho?

mga bata pa'y nagiging marahas

ano ang kulang? edukasyon? batas?

- gregoriovbituinjr.

01.16.2025

* ulat mula sa pahayagang Bulgar, Enero 16, 2025, tampok na balita (headline) at pahina 2

Pagpili ng wastong salita

PAGPILI NG WASTONG SALITA

pagpili ng wastong salita
ay dapat gawin nating kusa
hindi iyang pagtutungayaw
na pag tumarak ay balaraw

wastong salita ang piliin
kapwa mo'y huwag lalaitin
porke mayaman ka't may datung
ay magaling ka na't marunong

huwag kang mapagsamantala
na ang kapwa mo'y minumura
magsalita ng mahinahon
mga problema'y may solusyon

ang maling salita'y masakit
lalo't ikaw ang nilalait
ang wastong salita'y respeto
at salamin ng pagkatao

- gregoriovbituinjr.
01.16.2025

* litrato mula sa Daang Onyx, malapit sa Dagonoy Market sa Maynila

Pagbabasa ng kwentong OFW

PAGBABASA NG KWENTONG OFW

sabik din akong magbasa ng mga kwento

hinggil sa tunay na buhay, dukha, obrero

lalo na't aklat hinggil sa OFW

na minsan na ring sa Japan naranasan ko

nag-anim na buwan ako sa Hanamaki

na isang lungsod sa probinsya ng Iwate

alaala yaong sa buhay ko'y sakbibi

bago pa sa lansangan ay makapagrali

bagamat nakarating din ng ibang bayan

sa Thailand, Burma, at bumalik muling Thailand

bagamat sa Guangzhou, Tsina ay nilapagan

sa Pransya'y higit sambuwang Climate Walk naman

nais kong OFW'y kapanayamin

obrero sa piketlayn ay makausap din

upang maging bahagi ng aking sulatin

at maging paksa sa nobelang susulatin

- gregoriovbituinjr.

01.15.2025

Dalawang pagpapatiwakal

DALAWANG NAGPATIWAKAL

anong tindi ng balita sa Pang-Masa kahapon:

miyembro ng LGBTQIA+ ang naglason

ama at edad apat na anak ang nakabigti

sa inupahang apartment sa Lungsod ng Makati

ang una'y nasa cadaver bag ngunit may suicide note

na umano'y napagod nang maghanap ng trabaho

nagsawa na ba sa buhay? aba'y nakakatakot!

nang matagpuan siya'y nangalingasaw sa condo

ang anak at apo'y pinuntahan ng mag-asawa

upang anak nilang may depresyon ay kamustahin

subalit sila'y nabigla sa kanilang nakita

wala nang buhay ang apo't anak nila nang datnin

bakit pagpapatiwakal ang nakitang lulutas?

sa mga problema't winawakasan ang sarili?

nakalulungkot kahit may Mental Health Act na batas

patibayin pa ang batas upang di na mangyari

mapipigil ba ng batas ang pagpapakamatay?

o sariling desisyon nilang ito'y di mapigil?

o baka wala na silang makausap na tunay?

upang problema'y malutas? sarili'y kinikitil

- gregoriovbituinjr.

01.15.2025

* ulat mula sa pahayagang Pang-Masa, Enero 14, 2025

* Republic Act No. 11036 - An Act Establishing a National Mental Health Policy for the Purpose of Enhancing the Delivery of Integrated Mental Health Services, na mas kilala ring Mental Health Act

Ramboletra

RAMBOLETRA

may nabuo sa ramboletra

mga salitang SOURCE at COURSE na

S at C ay nagsalitan ba

nilalaro pag nag-iisa

sa nilatag na mga titik

ilang salitang maiisip

o mabubuo mo ng sabik

na sa diwa mo'y nakasilid

nilalaro sa app ng selpon

tila iyan ay isang misyon

na sa diwa ko'y humahamon

paano masasagot iyon

salamat at may ganitong app

na sa puso'y nakagagalak

kung lalasahan mo'y masarap

parang alak na nakaimbak

- gregoriovbituinjr.

01.15.2025

Pagsasama ng maluwat

PAGSASAMA NG MALUWAT

magkasama tayo sa hirap,

sa ginhawa't pinapangarap

ang bawat isa'y lumilingap

at buong pusong tinatanggap

kaya tayo'y naritong buo

at tinutupad ang pangako

na habambuhay na pagsuyo

sa pag-ibig ay di mabigo

pagmamahalan daw na tapat

ay pagsasama ng maluwat

sakaling mayroong manumbat

ay magkasundo pa rin dapat

bawat isa'y iniintindi

kahit sa bayan nagsisilbi

iyan ang aking masasabi

sa asawang laging katabi

- gregoriovbituinjr.

01.14.2025

Gamot mula sa balat ng bangus

GAMOT MULA SA BALAT NG BANGUS

talagang kahanga-hanga ang nadiskubre
ng mga aghamanon mula Ateneo
natuklasan nilang lunas pala sa lapnos
ang balat ng bangus, oo, balat ng bangus

kaysa nga naman basta itapon na lamang
ang balat ng bangus, bakit hindi tuklasin
ang gamit nito bilang panlunas sa paso
o lapnos sa balat, isang alternatibo

katulad din pala ng balat ng tilapya
na ginamit namang ointment na pinapahid
sa sugat sa balat upang ito'y gumaling
at selula ng balat ay muling mabuhay

talagang ako'y nagpupugay sa kanila
upang matulungan ang mga walang-wala
at sa mga aghamanon ng Ateneo
taospuso pong pasasalamat sa inyo

- gregoriovbituinjr.
01.14.2025

* ulat mula sa pahayagang Abante, enero 11, 2025, p.6

Nilay sa munting silid

NILAY SA MUNTING SILID

nagninilay sa munting silid

dito'y di ako nauumid

bagamat minsan nasasamid

minsan may luhang nangingilid

kayraming napagninilayan

pawang isyu't paksang anuman

o kaya'y mga karanasan

pati hirap ng kalooban

sa mga sulatin ko'y paksa:

may hustisya pa ba sa bansa

para sa manggagawa't dukha

sa kababaihan at bata

bakit ba ang sistema'y bulok

at gahaman ang nasa tuktok

ito'y isang malaking dagok

ang ganito'y di ko malunok

kaya dapat pa ring kumilos

nang ganyang sistema'y matapos

wakasan ang pambubusabos

at sitwasyong kalunos-lunos

- gregoriovbituinjr.

01.14.2025

Denice Zamboanga, unang Pinay MMA World Champ

DENICE ZAMBOANGA, UNANG PINAY MMA WORLD CHAMP

kay Denice Zamboanga, taasnoong pagpupugay

dinala mo ang bandila ng bansa sa tagumpay

unang Pinay Mixed Martial Arts fighter na kampyong tunay

sa One Championship, O, Denice, mabuhay ka! mabuhay!

ang kanyang tagumpay ay talagang makasaysayan

pagkat mabigat na pagsubok yaong nalampasan

kanyang na-second round technical knockout ang kalaban

isang Ukrainian na katunggali sa Bangkok, Thailand

bente-syete anyos lang ang Pinay na mandirigma

tinalo niya'y ilang beses nang nakasagupa

women's Atomweight title ang napanalunang sadya

mayroon pang limampung libong dolyar na pabuya

nawa'y makamayan ng mga tagahanga niya

ang tubong Lungsod Quezon na si Denice Zamboanga

idol upang MMA ay itaguyod talaga

sa ating bansa; si Denice - inspirasyon ng masa

- gregoriovbituinjr.

01.14.2025

* ulat mula sa pahayagang Bulgar, p.12, at Abante, p.8, petsang 12 Enero 2025

Dugtungang haiku, hay naku

DUGTUNGANG HAIKU, HAY NAKU

ang magsasaka

at uring manggagawa,

nakikibaka

kanilang asam

ang bulok na sistema'y

dapat maparam

makatang ito

ay katha ng katha ng

haiku, hay naku

pagkat tungkulin

niyang buhay ng masa'y

paksang tulain

kamuhi-muhi

iyang kapitalismong

dapat mapawi

ah, ibagsak na

ang kuhilang burgesya't

kapitalista

walang susuko

lipunang makatao'y

ating itayo

- gregoriovbituinjr.

01.14.2025

* ang haiku ay tulang Hapones na may pantigang 5-7-5