ANG NAIS KO
ni Anthony Barnedo
Ang nais ko’y ulan upang diligan ang lupa
Nang ang uhaw ay mapawi’t makitang basa
Lalangoy sa dagat, hinding hindi sa basura
Malinaw na pag-asa’t bubura sa problema.
Ang lupain ay bitak-bitak kinalaunan
Walang pakinabang ang kanal na dinaraan
Sadyang tao nga ang talagang may kasalanan
Sa damdaming nagliyab ni Inang Kalikasan
‘Wag daw magsunog ng tanso, pobreng maralita
Basura’t usok kung saan ay nakakasira
Naglalahikang plantasyon namamayagpag nga
Gawa ng gobyerno’y kundi maningil ng gana
Kasabay ng pag-unlad pagbabago ng klima
Habang ang marami’y nawawalan ng pag-asa
Bakit hindi kaya ang sistema’y palitan na
Ng hindi naaabuso ang yaman ng bansa
Ang yaman nga’y ninakaw saka pinagsasahan
At si inang kalikasan nadustang tuluyan
Lupa’y binungkal, tinayuan ng kaharian
Na s’yang pabrika ng gahamang kapitalista.
Kaya’t ang nais ko’y umulan ng kalakasan
Upang madiligan tuyong damdaming sugatan
Maging simula ng pagbabago ng panahon
‘sang pagtangis sa pinaghaharian ng ilan.
Ang tulang ito‘y may labing apat na pantig bawat taludtod.
March 10, 2010 – 15;17
Martes, Setyembre 28, 2010
Buhay ni Lenlen - ni Anthony Barnedo
BUHAY NI LENLEN
ni anthony barnedo
ang hirap maging mahirap
kung sa katulad ni len len nakaatang ang lahat sa buhay
kumakayod, umaasa sa kakarampot na kita
kakarampot na tumataguyod sa kanyang pamilya
pamilya, mula sa pamangkin hanggang sa kanyang lola
sa pamilya ng kasama, sa iba, sa masa
sa kuryente, tubig, upa sa bahay, saan hahanapin ang pera,
kung titilad tilarin sa malalaking bayarin ang kakarampot na kita
ang hirap maging mahirap
kung sa katulad ni len len ang mundo ay problema
naglalakad sa kalsada ng walang pera, sumisigaw
nakikipagbuno sa hampas ng kapalaran
kapalaran ba ang maging dukha
ang maging isang manggagawa, para sa iba
para ba sa bayan at kapitalista
wala nang natira,puro na lang sa kanila
ang hirap maging mahirap
kung sa katulad ni len len ay hirap ang pag-asa
sige lang ang taas ng ekonomiya, maunlad
ang lamesa`y walang laman,gutom
gutom na nilikha ng sistema
sistemang inabuso ng naghaharing uri, buwaya
buwayang iniluklok ng lagim na makinarya
makinarya na siyang nagiging sistema
mahirap maging mahirap
kung sa katulad ni len len na umiibig sa bayan
nakikibaka, nagsusulong, naghahangad
nang pagbabago ng sistema….
nang pagbabago ng sistema…
March 25, 2008
sa opisina ng KPML
ni anthony barnedo
ang hirap maging mahirap
kung sa katulad ni len len nakaatang ang lahat sa buhay
kumakayod, umaasa sa kakarampot na kita
kakarampot na tumataguyod sa kanyang pamilya
pamilya, mula sa pamangkin hanggang sa kanyang lola
sa pamilya ng kasama, sa iba, sa masa
sa kuryente, tubig, upa sa bahay, saan hahanapin ang pera,
kung titilad tilarin sa malalaking bayarin ang kakarampot na kita
ang hirap maging mahirap
kung sa katulad ni len len ang mundo ay problema
naglalakad sa kalsada ng walang pera, sumisigaw
nakikipagbuno sa hampas ng kapalaran
kapalaran ba ang maging dukha
ang maging isang manggagawa, para sa iba
para ba sa bayan at kapitalista
wala nang natira,puro na lang sa kanila
ang hirap maging mahirap
kung sa katulad ni len len ay hirap ang pag-asa
sige lang ang taas ng ekonomiya, maunlad
ang lamesa`y walang laman,gutom
gutom na nilikha ng sistema
sistemang inabuso ng naghaharing uri, buwaya
buwayang iniluklok ng lagim na makinarya
makinarya na siyang nagiging sistema
mahirap maging mahirap
kung sa katulad ni len len na umiibig sa bayan
nakikibaka, nagsusulong, naghahangad
nang pagbabago ng sistema….
nang pagbabago ng sistema…
March 25, 2008
sa opisina ng KPML
Sabado, Setyembre 25, 2010
Maralita'y Proletaryado - ni GBJ
MARALITA'Y PROLETARYADO
ni Gregorio V. Bituin Jr.
10 pantig bawat taludtod
reserbang hukbo raw ng paggawa
ang turing sa mga maralita
wala sa pabrika silang dukha
di tulad ng mga manggagawa
reserbang hukbo dahil papalit
pag obrero'y tinanggal ng pilit
ng kapitalistang anong lupit
dahil marami namang kapalit
reserba man pareho ang uri
sa dusa sila'y nananatili
wala ring pribadong pag-aari
ang dukhang sa hirap namalagi
sa pinagtrabahuhan lang iba
pagkat ang obrero'y sa pabrika
sariling kayod naman ang isa
ngunit pareho ring nasa dusa
kaya bakit pa pag-iibahin
dukha'y reserbang hukbo ang turing
gayong parehong mahirap pa rin
nagdidildil din kapwa ng asin
kaya ang dukha'y proletaryado
kagaya rin ng mga obrero
na walang pag-aaring pribado
kundi ang lakas-paggawang ito
maralita, proletaryado ka
sumama na sa pakikibaka
babaguhin natin ang sistema
na nagdulot sa inyo ng dusa
sumama sa laban ng obrero
na kapareho nyong proletaryo
lipunang bulok baguhin ninyo
at itatag na ang sosyalismo
Ang Maralita Bilang Uring Proletaryado
ANG MARALITA BILANG URING PROLETARYADO
ni Juan Maralita
Maraming maralita ang nagtatanong kung bakit isinisigaw natin sa mga rali ay "uring manggagawa, hukbong mapagpalaya", gayong hindi naman daw sila manggagawa. Wala daw silang pirming trabaho, di tulad ng mga manggagawa na swelduhan.
Una kong napuna ang sentimyentong ito sa isyu ng P125 nang magrali kami sa Kongreso upang hilingin ang pagpapasa ng batas hinggil sa P125 dagdag na sahod ng mga manggagawa. Mga bandang 2003 yata ito, kung hindi ako nagkakamali.
Sabi ng mga maralita, "Nasaan ang mga manggagawa? Bakit tayong mga maralita ang sumisigaw na itaas ang sahod, gayong wala naman tayong sahod. Ano ang itataas sa atin? Hindi natin ito isyu." Sa raling iyon kasi, mas marami ang maralitang nagrali kumpara sa mga manggagawa.
Sa ilan sa aming mga talakayan, lagi nilang itinatanong kung maituturing ba silang manggagawa. Maralita sila at walang sahod, katwiran nila. Ako naman ay nagsasabing bilang maralita, bahagi tayo ng uring manggagawa. Pero sa pagpapaliwanag sa kanila, kailangan talagang ipaliwanag ito ng masinsinan at hindi simple lang na sabihing "Ang manggagawa ay umuuwi sa mga komunidad at ang mga maralitang may trabaho ay manggagawa." Dahil kasabay nito'y ihihirit nilang muli, "Bakit tayong maralita, sumasama sa mga pagkilos ng mga manggagawa, pero pag tayong maralita ang dinedemolis, wala naman dito ang mga lider-manggagawa. Paano natin mapapatunayan na sila nga ang hukbong mapagpalaya?"
Matitindi ang mga tanong. Ngayon ngang 2009, ilang araw lang ang nakararaan ay muli itong naging paksa ng mga maralita, kaya obligadong talakayin ito ng isang lider-manggagawa sa pulong ng mga pinuno ng lider-maralita. Kinakailangan talagang patindihin pa ang edukasyon o pagpapaunawa ng diwa ng uring manggagawa sa lahat ng sektor.
Kailangan talagang magagap ng maralita na pag sinabi nating manggagawa, hindi ito tumutukoy lamang sa mga manggagawa sa pabrika. Ito'y Marxistang termino na tumutukoy sa relasyon sa pribadong pagmamay-ari ng mga kagamitan sa produksyon tulad ng makina, pabrika, lupain at mga hilaw na materyales. Dahil Marxistang termino, hindi ito depinisyong taal sa Pilipinas. Obligadong ipaunawa sa kanila bakit lumitaw ang ganitong termino, at bakit natin sinasabing manggagawa ang mga maralita, mangingisda, at maliliit na manininda o vendors, at iba pang aping sektor, kahit hindi sila nasa pabrika.
Isa sa mga pulitikang pag-aaral na ibinibigay sa mga maralita ang ARAK o Aralin sa Kahirapan. Dito'y pinag-aaralan ang mga pinagdaanang lipunan ng tao sa kasaysayan.
Una, sa panahon ng primitibo komunal, kung saan ang mga tao mula sa iba't ibang tribu'y kolektibong namumuhay at nagsasalu-salo sa mga pagkaing kanilang nakukuha.
Lumitaw ang lipunang alipin nang inalipin ng mga malalakas na tribu ang mahihinang tribu. sa panahong ito nagawa ang Great Wall sa Tsina, Pyramid sa Ehipto, at ang Taj Mahal sa India na pawang produkto ng mga alipin. Naging pag-aari ng panginoong may-alipin ang mga alipin.
Nang matuto ang tao ng pag-aagrikultura at inari na ng tao ang lupa, lumitaw ang panginoong maylupa at ang mga walang pag-aari ay nagtrabaho bilang magsasaka. Ito ang lipunang pyudal. Ang sistema dito'y hatian ng produkto sa pagitan ng may-ari ng lupa at ng walang lupang magsasaka, na ang ibinenta ay ang kanilang lakas-paggawa.
Dahil nang panahong iyon ay may salapi na bilang gamit sa pagpapalitan ng mga kalakal, na siyang sistema ng mga mangangalakal ng panahong iyon, lumaganap ang paggamit ng salapi bilang kapalit ng serbisyo.
Kasabay ng paglitaw ng Rebolusyong Industriyal, unti-unti na ring napalitan ang hatian ng produkto sa lupa, na imbes na palay ang kapalit ay salapi na. Unti-unti nang napalitan ang lipunang pyudal ng sistemang kapitalismo. Malaki ang papel na ginampanan ng mga mangangalakal o merchant upang maipakilala ng unti-unti ang sistemang ito. Pati na ang palitan ng kalakal gamit ang pera, at pagbibigay ng pera kapalit ng serbisyo o lakas-paggawa. Kaya para ka magkapera, kung wala kang kapital, ang ibenta mo ay ang iyong lakas-paggawa kapalit ng katumbas na salapi sa bilang ng oras bawat araw. Halimbawa, inupahan ka ng walong oras bawat araw, ang salaping ibibigay sa iyo ay tinatawag na sahod.
Sa lipunang kapitalismo, nariyan ang mga may-ari ng mga kagamitan sa produksyon, tulad ng makina, pabrika, hilaw na materyales at malalaking lupain, na siya nilang kapital upang makagawa ng maraming produktong bumubuhay sa lipunan, habang ang mas nakararami ay ang mga nabubuhay lamang sa pamamagitan ng pagbebenta ng kanilang lakas-paggawa. Sa lipunang ito sumulpot ang dalawang uri: Una'y ang uring nagmamay-ari ng mga gamit sa produksyon, na tinatawag na kapitalista, burgesya, naghaharing uri, o elitista. Dahil sa kanilang kapangyarihan sa pag-aari, kinilala silang makapangyarihan sa ekonomya at pulitika ng isang bansa.
Ang ikalawa'y ang uring walang pag-aari ng mga kagamitan sa produksyon o mga proletaryado (mula sa salitang Italyanong "proletarius" o mamamayan nasa mababang uri dahil walang pribadong pag-aari ng ikabubuhay) at nabubuhay lamang sa pagbebenta ng kanilang lakas-paggawa, pangunahin ang mga manggagawang nagtatrabaho sa mga pabrika, kasama na rin dito ang mga maralita, mga bendor, guro, at iba pang nabubuhay lamang sa pagbebenta ng kanilang lakas-paggawa. Sa kalaunan, mas ginamit ang salitang ‘proletaryado’ na tumutukoy sa manggagawa bilang uri at malakas na pwersa sa pagbabago.
Dahil walang pribadong pag-aaring pabrika, makina at lupain ang mga maralita, kundi nabubuhay din lang sa pagbebenta ng kanilang lakas-paggawa o pagtatrabaho para swelduhan, ang maralita ay nabibilang sa uring manggagawa o proletaryado at hindi sa uring kapitalista. Kaya ang maralita’y di lang simpleng bahagi ng uring proletaryado, kundi sila mismo’y uring proletaryado.
Sa masinsinang pagpapaliwanag sa mga maralita, mas naunawaan nila kung bakit sila uring manggagawa o proletaryado. Kailangan lang na tayo'y maging matyaga sa pagpapaliwanag at pagpapaunawa nito sa kanila.
ni Juan Maralita
Maraming maralita ang nagtatanong kung bakit isinisigaw natin sa mga rali ay "uring manggagawa, hukbong mapagpalaya", gayong hindi naman daw sila manggagawa. Wala daw silang pirming trabaho, di tulad ng mga manggagawa na swelduhan.
Una kong napuna ang sentimyentong ito sa isyu ng P125 nang magrali kami sa Kongreso upang hilingin ang pagpapasa ng batas hinggil sa P125 dagdag na sahod ng mga manggagawa. Mga bandang 2003 yata ito, kung hindi ako nagkakamali.
Sabi ng mga maralita, "Nasaan ang mga manggagawa? Bakit tayong mga maralita ang sumisigaw na itaas ang sahod, gayong wala naman tayong sahod. Ano ang itataas sa atin? Hindi natin ito isyu." Sa raling iyon kasi, mas marami ang maralitang nagrali kumpara sa mga manggagawa.
Sa ilan sa aming mga talakayan, lagi nilang itinatanong kung maituturing ba silang manggagawa. Maralita sila at walang sahod, katwiran nila. Ako naman ay nagsasabing bilang maralita, bahagi tayo ng uring manggagawa. Pero sa pagpapaliwanag sa kanila, kailangan talagang ipaliwanag ito ng masinsinan at hindi simple lang na sabihing "Ang manggagawa ay umuuwi sa mga komunidad at ang mga maralitang may trabaho ay manggagawa." Dahil kasabay nito'y ihihirit nilang muli, "Bakit tayong maralita, sumasama sa mga pagkilos ng mga manggagawa, pero pag tayong maralita ang dinedemolis, wala naman dito ang mga lider-manggagawa. Paano natin mapapatunayan na sila nga ang hukbong mapagpalaya?"
Matitindi ang mga tanong. Ngayon ngang 2009, ilang araw lang ang nakararaan ay muli itong naging paksa ng mga maralita, kaya obligadong talakayin ito ng isang lider-manggagawa sa pulong ng mga pinuno ng lider-maralita. Kinakailangan talagang patindihin pa ang edukasyon o pagpapaunawa ng diwa ng uring manggagawa sa lahat ng sektor.
Kailangan talagang magagap ng maralita na pag sinabi nating manggagawa, hindi ito tumutukoy lamang sa mga manggagawa sa pabrika. Ito'y Marxistang termino na tumutukoy sa relasyon sa pribadong pagmamay-ari ng mga kagamitan sa produksyon tulad ng makina, pabrika, lupain at mga hilaw na materyales. Dahil Marxistang termino, hindi ito depinisyong taal sa Pilipinas. Obligadong ipaunawa sa kanila bakit lumitaw ang ganitong termino, at bakit natin sinasabing manggagawa ang mga maralita, mangingisda, at maliliit na manininda o vendors, at iba pang aping sektor, kahit hindi sila nasa pabrika.
Isa sa mga pulitikang pag-aaral na ibinibigay sa mga maralita ang ARAK o Aralin sa Kahirapan. Dito'y pinag-aaralan ang mga pinagdaanang lipunan ng tao sa kasaysayan.
Una, sa panahon ng primitibo komunal, kung saan ang mga tao mula sa iba't ibang tribu'y kolektibong namumuhay at nagsasalu-salo sa mga pagkaing kanilang nakukuha.
Lumitaw ang lipunang alipin nang inalipin ng mga malalakas na tribu ang mahihinang tribu. sa panahong ito nagawa ang Great Wall sa Tsina, Pyramid sa Ehipto, at ang Taj Mahal sa India na pawang produkto ng mga alipin. Naging pag-aari ng panginoong may-alipin ang mga alipin.
Nang matuto ang tao ng pag-aagrikultura at inari na ng tao ang lupa, lumitaw ang panginoong maylupa at ang mga walang pag-aari ay nagtrabaho bilang magsasaka. Ito ang lipunang pyudal. Ang sistema dito'y hatian ng produkto sa pagitan ng may-ari ng lupa at ng walang lupang magsasaka, na ang ibinenta ay ang kanilang lakas-paggawa.
Dahil nang panahong iyon ay may salapi na bilang gamit sa pagpapalitan ng mga kalakal, na siyang sistema ng mga mangangalakal ng panahong iyon, lumaganap ang paggamit ng salapi bilang kapalit ng serbisyo.
Kasabay ng paglitaw ng Rebolusyong Industriyal, unti-unti na ring napalitan ang hatian ng produkto sa lupa, na imbes na palay ang kapalit ay salapi na. Unti-unti nang napalitan ang lipunang pyudal ng sistemang kapitalismo. Malaki ang papel na ginampanan ng mga mangangalakal o merchant upang maipakilala ng unti-unti ang sistemang ito. Pati na ang palitan ng kalakal gamit ang pera, at pagbibigay ng pera kapalit ng serbisyo o lakas-paggawa. Kaya para ka magkapera, kung wala kang kapital, ang ibenta mo ay ang iyong lakas-paggawa kapalit ng katumbas na salapi sa bilang ng oras bawat araw. Halimbawa, inupahan ka ng walong oras bawat araw, ang salaping ibibigay sa iyo ay tinatawag na sahod.
Sa lipunang kapitalismo, nariyan ang mga may-ari ng mga kagamitan sa produksyon, tulad ng makina, pabrika, hilaw na materyales at malalaking lupain, na siya nilang kapital upang makagawa ng maraming produktong bumubuhay sa lipunan, habang ang mas nakararami ay ang mga nabubuhay lamang sa pamamagitan ng pagbebenta ng kanilang lakas-paggawa. Sa lipunang ito sumulpot ang dalawang uri: Una'y ang uring nagmamay-ari ng mga gamit sa produksyon, na tinatawag na kapitalista, burgesya, naghaharing uri, o elitista. Dahil sa kanilang kapangyarihan sa pag-aari, kinilala silang makapangyarihan sa ekonomya at pulitika ng isang bansa.
Ang ikalawa'y ang uring walang pag-aari ng mga kagamitan sa produksyon o mga proletaryado (mula sa salitang Italyanong "proletarius" o mamamayan nasa mababang uri dahil walang pribadong pag-aari ng ikabubuhay) at nabubuhay lamang sa pagbebenta ng kanilang lakas-paggawa, pangunahin ang mga manggagawang nagtatrabaho sa mga pabrika, kasama na rin dito ang mga maralita, mga bendor, guro, at iba pang nabubuhay lamang sa pagbebenta ng kanilang lakas-paggawa. Sa kalaunan, mas ginamit ang salitang ‘proletaryado’ na tumutukoy sa manggagawa bilang uri at malakas na pwersa sa pagbabago.
Dahil walang pribadong pag-aaring pabrika, makina at lupain ang mga maralita, kundi nabubuhay din lang sa pagbebenta ng kanilang lakas-paggawa o pagtatrabaho para swelduhan, ang maralita ay nabibilang sa uring manggagawa o proletaryado at hindi sa uring kapitalista. Kaya ang maralita’y di lang simpleng bahagi ng uring proletaryado, kundi sila mismo’y uring proletaryado.
Sa masinsinang pagpapaliwanag sa mga maralita, mas naunawaan nila kung bakit sila uring manggagawa o proletaryado. Kailangan lang na tayo'y maging matyaga sa pagpapaliwanag at pagpapaunawa nito sa kanila.
Miyerkules, Setyembre 8, 2010
Bulag sa Muta - ni Primo Morillo
BULAG SA MUTA
ni Primo Morillo
Bagot.
Nabuburyong
sa bagal ng daloy
ng panahon.
Sa usad ng hustisyang
kuwadrado ang gulong.
Banas.
Inis sa paulit-ulit,
sa buhay na de-otso.
Alaskado, asar-talo
Asa pa sa pagbabago.
Baliw.
Nagkandaloko sa sistemang
walang pinatunguhan.
Nawalan ng ulirat.
Namatay ng dilat.
Bulagta.
ni Primo Morillo
Bagot.
Nabuburyong
sa bagal ng daloy
ng panahon.
Sa usad ng hustisyang
kuwadrado ang gulong.
Banas.
Inis sa paulit-ulit,
sa buhay na de-otso.
Alaskado, asar-talo
Asa pa sa pagbabago.
Baliw.
Nagkandaloko sa sistemang
walang pinatunguhan.
Nawalan ng ulirat.
Namatay ng dilat.
Bulagta.
Pawiin ang Pribadong Pag-aari - ni GBJ
PAWIIN ANG PRIBADONG PAG-AARI
ni Greg Bituin Jr.
10 pantig bawat taludtod
pribadong pag-aari ang ugat
ng dusa ng masang nagsasalat
pribadong pag-aaring bumundat
sa kapitalistang laging angat
kaytindi ng pagsasamantala
dahil inaari ang pabrika
materyales, lupain, makina
nitong mayayamang elitista
ang kapitalista'y umasenso
habang ang masang nagtatrabaho
hirap pa rin, kaybaba ng sweldo
dukha pa rin ang mga obrero
hangga't may pribadong pag-aari
kahirapan ay mananatili
hangga't may pribadong pag-aari
lipuna'y mahahati sa uri
uring manggagawa, magkaisa
baguhin ang bulok na sistema
lalo'y sistemang kapitalista
at ibalik ang dangal ng masa
durugin: pribadong pag-aari
pati na burgesya, hari't pari
pawiin natin ang mga uri
nang magkapantay lahat ng lipi
Diwang Sosyalista - ni Greg Bituin Jr.
DIWANG SOSYALISTA
ni Greg Bituin Jr.
14 pantig bawat taludtod
pag may nakikita kaming pagsasamantala
di kami tutunganga bagkus makikibaka
aalamin agad kung ano ba ang isyu nila
at tutulong kami sa abot ng makakaya
dahil bawat pagsasamantala’y isang krimen
na sa mga biktima’y masakit sa damdamin
ang bawat pang-aapi’y di dapat palagpasin
ang sinumang maysala’y dapat papanagutin
dahil tangan namin ang diwang sosyalista
na dapat ay walang api’t nagsasamantala
hangad naming baguhin ang bulok na sistema
papalitan ng mas makabuluhang esensya
taas-noo kaming patuloy na lumalaban
upang mapalitan itong bulok na lipunan
ngunit di pulos galit ang nasa kalooban
kundi pagmamahal sa kapwa at mamamayan
ang pribadong pag-aaring nagdulot ng hirap
sa sambayanang paglaya ang pinapangarap
sa lipunan ay dapat maiwaksi nang ganap
at sa bagong sistema, ang masa’y ililingap
pangunahing pwersa sa amin ay manggagawa
sila yaong tunay na hukbong mapagpalaya
kaya kung lipunang ito’y daanan ng sigwa
pangungunahan ito ng uring manggagawa
kaya ang panawagan namin ay magkaisa
ang manggagawa upang baguhin ang sistema
kasama ang iba pang aping sektor ng masa
pagkat tangan namin ang diwang sosyalista
ni Greg Bituin Jr.
14 pantig bawat taludtod
pag may nakikita kaming pagsasamantala
di kami tutunganga bagkus makikibaka
aalamin agad kung ano ba ang isyu nila
at tutulong kami sa abot ng makakaya
dahil bawat pagsasamantala’y isang krimen
na sa mga biktima’y masakit sa damdamin
ang bawat pang-aapi’y di dapat palagpasin
ang sinumang maysala’y dapat papanagutin
dahil tangan namin ang diwang sosyalista
na dapat ay walang api’t nagsasamantala
hangad naming baguhin ang bulok na sistema
papalitan ng mas makabuluhang esensya
taas-noo kaming patuloy na lumalaban
upang mapalitan itong bulok na lipunan
ngunit di pulos galit ang nasa kalooban
kundi pagmamahal sa kapwa at mamamayan
ang pribadong pag-aaring nagdulot ng hirap
sa sambayanang paglaya ang pinapangarap
sa lipunan ay dapat maiwaksi nang ganap
at sa bagong sistema, ang masa’y ililingap
pangunahing pwersa sa amin ay manggagawa
sila yaong tunay na hukbong mapagpalaya
kaya kung lipunang ito’y daanan ng sigwa
pangungunahan ito ng uring manggagawa
kaya ang panawagan namin ay magkaisa
ang manggagawa upang baguhin ang sistema
kasama ang iba pang aping sektor ng masa
pagkat tangan namin ang diwang sosyalista
Lunes, Setyembre 6, 2010
Ang KURUS sa Manggagawa at Iba Pang Tula - ni GBJ
Ang KURUS sa Manggagawa at Iba Pang Tula
ni Gregorio V. Bituin Jr.
Kapansin-pansin ang kaibahan ng ispeling ng salitang "kurus" noon sa ginagamit na "krus" ngayon. Dati, ito ay dalawang pantig, ngunit ngayon, ito'y isang pantig na lamang. Marahil ay literal na isinalin ito ng mga bagong manunulat mula sa salitang Ingles na "cross" na isa rin lang pantig. O kaya naman ay nagmula na ito sa sugal na kara krus.
Nang nagsaliksik ako sa internet ng tulang Manggagawa ni Jose Corazon de Jesus upang muling ilathala sa pahayagang Obrero o sa pahayagang Ang Sosyalista para maipalaganap sa mga manggagawa, napansin kong nagkulang ng isang pantig ang ika-12 taludtod ng tula. Kaya agad kong sinaliksik ang mismong aklat, at napansin kong ang ispeling ng "krus" sa internet ay "kurus" sa orihinal. Mali ang pagkakakopya ng mga hindi nakakaunawa sa tugma't sukat sa panulaang Pilipino, basta kopya lang ng kopya, at hindi nagsusuri, na may patakarang bilang ang bawat taludtod. Kahit nang ginawa itong awit ay binago na rin ito't ginawang krus.
Ang tulang Manggagawa ay binubuo ng labing-anim na pantig bawat taludtod, at may sesura (hati ng pagbigkas) tuwing ikawalong taludtod.
MANGGAGAWA
ni Jose Corazon de Jesus
Bawat palo ng martilyo / sa bakal mong pinapanday
alipatong nagtilamsik, / alitaptap sa kadimlan;
mga apoy ng pawis mong / sa Bakal ay kumikinang
tandang ikaw ang may gawa / nitong buong Santinakpan
Nang tipakin mo ang bato / ay natayo ang katedral,
nang pukpukin mo ang tanso / ay umugong ang batingaw
nang lutuin mo ang pilak / ang salapi ay lumitaw,
si Puhunan ay gawa mo / kaya ngayo'y nagyayabang.
Kung may ilaw na kumisap / ay ilaw ng iyong tadyang,
kung may gusaling naangat, / tandang ikaw ang pumasan
mula sa duyan ng bata / ay kamay mo ang gumalaw
hanggang hukay ay gawa mo / ang kurus na nakalagay.
Kaya ikaw ay marapat / dakilain at itanghal
pagkat ikaw ang yumari / nitong buong Kabihasnan.
Bawat patak ng pawis mo'y / yumayari ka ng dangal
dinadala mo ang lahi / sa luklukan ng tagumpay.
Mabuhay ka ng buhay na / walang wakas, walang hanggan,
at hihinto ang pag-ikot / nitong mundo pag namatay.
- mula sa aklat na Jose Corazon de Jesus: Mga Piling Tula, p.98
Inulit din ng makatang Jose Corazon de Jesus sa unang saknong ng isa pa niyang tula ang pagkakagamit sa salitang "kurus".
GUNITA SA NAGDAANG KAMUSMUSAN
ni Jose Corazon de Jesus
Sa isang mahaba / at dating kalsada
ang kurus sa Mayo / ay aking nakita.
O, Santa Elena!
Sa buhok, mayroong / mga sampagita;
sa kamay may kurus / siyang dala-dala
ubod po ng ganda.
- mula sa aklat na Jose Corazon de Jesus: Mga Piling Tula, p.91
Kurus din ang ginamit ng kilalang manunulat, nobelista, makata at dating bilanggong si Gat Amado V. Hernandez, na naging Pambansang Alagad ng Sining noong 1973.
ANG PANAHON ni Gat Amado V. Hernandez
Kurus na mabigat / sa ayaw magsakit
ligaya sa bawa't / bihasang gumamit;
pagka ang panaho'y / lagi nang katalik
ay susi sa madlang / gintong panaginip.
- ikawalong saknong ng 16 na saknong na tulang Ang Panahon, mula sa aklat na Tudla at Tudling, p.370
Iba naman ang ginamit na ispeling ni Gat Amado V. Hernandez sa 5 saknong niyang tulang Ang Kuros, mula rin sa aklat na Amado V. Hernandez: Tudla at Tudling, pahina 159. Gayunman, dalawang pantig pa rin ang salitang iyon.
Tunghayan naman natin ang tula ng dalawa pang kilalang makata nang bago pa lusubin ng Hapon ang bansa. Tulad ng tulang Gunita sa Nagdaang Kamusmusan at Ang Panahon, ito'y lalabindalawahing pantig din sa bawat taludtod at may sesura sa ikaanim na pantig bawat taludtod.
ANG LUMANG SIMBAHAN ni Florentino T. Collantes
Sa isang maliit / at ulilang bayang
pinagtampuhan na / ng kaligayahan
ay may isang munti / at lumang simbahang
balot na ng lumot / ng kapanahunan.
Sa gawing kaliwa / may lupang tiwangwang
ginubat ng damo't / makahiyang-parang.
Sa dami ng kurus / doong nagbabantay
makikilala mong / yaon ay libingan.
- unang saknong ng tulang Ang Lumang Simbahan, mula sa aklat na Ang Tulisan at Iba Pang Talinghaga p.167
TATLONG KURUS SA GOLGOTA ni Teo S. Baylen
Ikaw, ako't Siya / ang kurus sa Bundok,
Isa'y nanlilibak, / nanunumpang lubos;
Isa'y nagtitikang / matapat at taos,
At nagpapatawad / ang Ikatlong Kurus!
- mula sa aklat na Tinig ng Darating ni Teo S. Baylen, p.53
Marami pang makata noong panahon bago manakop ang Hapon ang sa palagay ko'y ganito nila binabaybay ang salitang "kurus". Gayunman, marahil ay sapat na ang ipinakitang halimbawa ng apat na makata upang maunawaan nating "kurus" na dalawang pantig at hindi "krus" ang pagbaybay ng mga makata noon ng salitang iyon.
Kaya napakahalagang maunawaan ng sinuman, lalo na kung kokopyahin ang mga tula ng mga sinaunang makata para ipalaganap, na may patakaran sa panulaang Pilipino na tugma't sukat (may eksaktong bilang ng pantig bawat taludtod), bukod pa sa talinghaga't indayog. Bagamat sa ngayon ay may mga tulang malayang taludturan dahil sa pag-aaklas ng mga bagong makata sa tugma't sukat at paglaganap ng modernismo sa panulaan, dapat maunawaang iba ang pagkabaybay at bilang ng pantig ng mga salita noon at ngayon, at hindi natin ito basta-basta na lang binabago.
ni Gregorio V. Bituin Jr.
Kapansin-pansin ang kaibahan ng ispeling ng salitang "kurus" noon sa ginagamit na "krus" ngayon. Dati, ito ay dalawang pantig, ngunit ngayon, ito'y isang pantig na lamang. Marahil ay literal na isinalin ito ng mga bagong manunulat mula sa salitang Ingles na "cross" na isa rin lang pantig. O kaya naman ay nagmula na ito sa sugal na kara krus.
Nang nagsaliksik ako sa internet ng tulang Manggagawa ni Jose Corazon de Jesus upang muling ilathala sa pahayagang Obrero o sa pahayagang Ang Sosyalista para maipalaganap sa mga manggagawa, napansin kong nagkulang ng isang pantig ang ika-12 taludtod ng tula. Kaya agad kong sinaliksik ang mismong aklat, at napansin kong ang ispeling ng "krus" sa internet ay "kurus" sa orihinal. Mali ang pagkakakopya ng mga hindi nakakaunawa sa tugma't sukat sa panulaang Pilipino, basta kopya lang ng kopya, at hindi nagsusuri, na may patakarang bilang ang bawat taludtod. Kahit nang ginawa itong awit ay binago na rin ito't ginawang krus.
Ang tulang Manggagawa ay binubuo ng labing-anim na pantig bawat taludtod, at may sesura (hati ng pagbigkas) tuwing ikawalong taludtod.
MANGGAGAWA
ni Jose Corazon de Jesus
Bawat palo ng martilyo / sa bakal mong pinapanday
alipatong nagtilamsik, / alitaptap sa kadimlan;
mga apoy ng pawis mong / sa Bakal ay kumikinang
tandang ikaw ang may gawa / nitong buong Santinakpan
Nang tipakin mo ang bato / ay natayo ang katedral,
nang pukpukin mo ang tanso / ay umugong ang batingaw
nang lutuin mo ang pilak / ang salapi ay lumitaw,
si Puhunan ay gawa mo / kaya ngayo'y nagyayabang.
Kung may ilaw na kumisap / ay ilaw ng iyong tadyang,
kung may gusaling naangat, / tandang ikaw ang pumasan
mula sa duyan ng bata / ay kamay mo ang gumalaw
hanggang hukay ay gawa mo / ang kurus na nakalagay.
Kaya ikaw ay marapat / dakilain at itanghal
pagkat ikaw ang yumari / nitong buong Kabihasnan.
Bawat patak ng pawis mo'y / yumayari ka ng dangal
dinadala mo ang lahi / sa luklukan ng tagumpay.
Mabuhay ka ng buhay na / walang wakas, walang hanggan,
at hihinto ang pag-ikot / nitong mundo pag namatay.
- mula sa aklat na Jose Corazon de Jesus: Mga Piling Tula, p.98
Inulit din ng makatang Jose Corazon de Jesus sa unang saknong ng isa pa niyang tula ang pagkakagamit sa salitang "kurus".
GUNITA SA NAGDAANG KAMUSMUSAN
ni Jose Corazon de Jesus
Sa isang mahaba / at dating kalsada
ang kurus sa Mayo / ay aking nakita.
O, Santa Elena!
Sa buhok, mayroong / mga sampagita;
sa kamay may kurus / siyang dala-dala
ubod po ng ganda.
- mula sa aklat na Jose Corazon de Jesus: Mga Piling Tula, p.91
Kurus din ang ginamit ng kilalang manunulat, nobelista, makata at dating bilanggong si Gat Amado V. Hernandez, na naging Pambansang Alagad ng Sining noong 1973.
ANG PANAHON ni Gat Amado V. Hernandez
Kurus na mabigat / sa ayaw magsakit
ligaya sa bawa't / bihasang gumamit;
pagka ang panaho'y / lagi nang katalik
ay susi sa madlang / gintong panaginip.
- ikawalong saknong ng 16 na saknong na tulang Ang Panahon, mula sa aklat na Tudla at Tudling, p.370
Iba naman ang ginamit na ispeling ni Gat Amado V. Hernandez sa 5 saknong niyang tulang Ang Kuros, mula rin sa aklat na Amado V. Hernandez: Tudla at Tudling, pahina 159. Gayunman, dalawang pantig pa rin ang salitang iyon.
Tunghayan naman natin ang tula ng dalawa pang kilalang makata nang bago pa lusubin ng Hapon ang bansa. Tulad ng tulang Gunita sa Nagdaang Kamusmusan at Ang Panahon, ito'y lalabindalawahing pantig din sa bawat taludtod at may sesura sa ikaanim na pantig bawat taludtod.
ANG LUMANG SIMBAHAN ni Florentino T. Collantes
Sa isang maliit / at ulilang bayang
pinagtampuhan na / ng kaligayahan
ay may isang munti / at lumang simbahang
balot na ng lumot / ng kapanahunan.
Sa gawing kaliwa / may lupang tiwangwang
ginubat ng damo't / makahiyang-parang.
Sa dami ng kurus / doong nagbabantay
makikilala mong / yaon ay libingan.
- unang saknong ng tulang Ang Lumang Simbahan, mula sa aklat na Ang Tulisan at Iba Pang Talinghaga p.167
TATLONG KURUS SA GOLGOTA ni Teo S. Baylen
Ikaw, ako't Siya / ang kurus sa Bundok,
Isa'y nanlilibak, / nanunumpang lubos;
Isa'y nagtitikang / matapat at taos,
At nagpapatawad / ang Ikatlong Kurus!
- mula sa aklat na Tinig ng Darating ni Teo S. Baylen, p.53
Marami pang makata noong panahon bago manakop ang Hapon ang sa palagay ko'y ganito nila binabaybay ang salitang "kurus". Gayunman, marahil ay sapat na ang ipinakitang halimbawa ng apat na makata upang maunawaan nating "kurus" na dalawang pantig at hindi "krus" ang pagbaybay ng mga makata noon ng salitang iyon.
Kaya napakahalagang maunawaan ng sinuman, lalo na kung kokopyahin ang mga tula ng mga sinaunang makata para ipalaganap, na may patakaran sa panulaang Pilipino na tugma't sukat (may eksaktong bilang ng pantig bawat taludtod), bukod pa sa talinghaga't indayog. Bagamat sa ngayon ay may mga tulang malayang taludturan dahil sa pag-aaklas ng mga bagong makata sa tugma't sukat at paglaganap ng modernismo sa panulaan, dapat maunawaang iba ang pagkabaybay at bilang ng pantig ng mga salita noon at ngayon, at hindi natin ito basta-basta na lang binabago.
Ang Lipunang Makatao sa BMP Hymn - ni GBJ
ANG LIPUNANG MAKATAO SA BMP HYMN
ni Gregorio V. Bituin Jr.
Sa orihinal na kopya ng BMP Hymn, na nalathala sa Maypagasa magazine ng Sanlakas, nakasulat sa ikatlong taludtod, "lipunang makatao" imbes na "daigdig na makatao". Ngunit mas popular na inaawit ngayon ang "daigdig na makatao", habang ang nakalathala naman sa magasing Maypagasa ay "lipunang makatao". Alin ang tama sa dalawa?
Mapapansing ang pagkakasulat ng buong awit ay patula, lalo na't susuriin natin ang tugma at sukat nito. Nakakaunawa ng paraan ng pagtulang may tugma't sukat ang kumatha nito, kaya may palagay akong isa ring makata ang nag-akda ng awit.
Ngunit bago ito, dapat maunawaan ng mambabasa kung ano ba itong tinatawag nating pantig (syllable), taludtod (line), saknong (stanza), tugma (rhyme) at sukat (meter). Ang taludtod ang bawat linya ng tula. Ang saknong ay binubuo ng ilang taludtod, na kung baga sa sanaysay, ito ang talata na binubuo ng ilang pangungusap. Ang tugma naman ay ang pagkakapareho ng tono sa dulo ng dalawa o higit pang taludtod. Ang sukat ang siyang bilang ng pantig o pagbuka ng bibig sa bawat taludtod. Binilang ko ang pantigan ng tatlong saknong ng BMP Hymn, labing-apat ang pantig sa una at ikalawang saknong, habang ang ikatlong saknong naman o ang koro ay labindalawang pantig lahat.
BMP Hymn
Nalathala sa magasing Maypagasa ng Sanlakas
Setyembre 1998, pahina 23
Ating mga karanasan, pinanday, hinubog (14)
Nitong pakikibakang sa atin ay huminog (14)
Kaya't tumindig, patuloy sa pagbabantayog (14)
Ng pag-asa at liwanag na nais ihandog. (14)
Koda:
Hayo na't iguhit sa dahon ng kasaysayan (14)
Sagisag ng uri't ganap nating kalayaan (14)
Nasa pagbubuklod natin ang kapangyarihan (14)
Na kamtin ang pagbabagong ating inaasam. (14)
Koro:
Bukluran ng Manggagawang Pilipino (12)
Ang siyang tatambuli sa buong mundo (12)
Tungo sa isang lipunang makatao (12)
Ito'ng tunay na diwa ng sosyalismo. (12)
(Ulitin ang koda)
(Ulitin ang koro 3x)
Kaya kung ang inaawit ngayon sa koro ay "daigdig na makatao" imbes na "lipunang makatao" na nasa orihinal, inconsistent na ito sa pantigan, dahil magiging labintatlo na ang pantig ng ikatlong taludtod ng koro. Kaya ganito ang mangyayari:
Koro:
Bukluran ng Manggagawang Pilipino (12)
Ang siyang tatambuli sa buong mundo (12)
Tungo sa isang daigdig na makatao (13)
Ito'ng tunay na diwa ng sosyalismo. (12)
Paano nga ba nangyaring nabago ang taludtod na ito? Ginusto ba ito ng mga umaawit nito, o pinalitan mismo ito ng Teatro Pabrika sa pag-aakalang ito ang mas tama? Tila ang nagbago nito'y di nauunawaan ang tugma't sukat sa pagtula na dapat na una niyang pinansin kung babaguhin niya ang tulawit (tulang paawit) na ito. Marahil kung malalaman ng orihinal na nagsulat ng kanta na binago ito ay agad itong magpoprotesta.
Mas angkop pa at hindi kapansin-pansin ang pagbabago kung halimbawa’y ganito ang ginawang pagbabago sa ikatlong taludtod ng Koro:
Patungo sa daigdig na makatao (12 pa rin)
Gayunman, mahalagang suriin natin ang mismong nilalaman ng koro, at ito ang pagtuunan natin ng pansin. "Daigdig na makatao" nga ba o "lipunang makatao"? Magandang suriin muna natin kung ano ang kahulugan ng "daigdig" at "lipunan".
Ayon sa unang kabanata ng librong "Puhunan at Paggawa" ni Ka Popoy Lagman, "Ang lipunan ay kung paano nabubuhay ang tao. Ito ang sistema ng ating kabuhayan. Ibig sabihin, ang lipunan ay ang sistema ng ekonomya. Ang paraan ng produksyon ng isang bansa. Kung ang lipunan ay “asosasyon ng tao”, ito’y isang “asosasyon” para sa kabuhayan ng mga myembro nito."
Ano naman ang "daigdig"? Ang daigdig naman ay isang planeta sa pisikal na kaanyuan nito, at hindi isang sistema ng kabuhayan. Ayon sa Tagalog na Wikipedia, ang malayang ensiklopedya, at sa WikiFilipino: "Ang planetang Daigdig[1] ay ang pangatlong planeta mula sa Araw. Ito ang pinakamalaking planetang terestriyal ng sistemang solar. Kumpirmado ng makabagong agham na ang Daigdig lamang ang katawang pamplaneta kung saan maaaring tumira ang mga buhay na organismo tulad ng mga hayop at halaman."
Agad naresolba ang munting problemang ito kung pagbabatayan ang ikaapat na taludtod ng koro na "Ito'ng tunay na diwa ng sosyalismo", kaya ang ikatlong taludtod ng koro ay tumutukoy sa "lipunang makatao" at hindi sa "daigdig na makatao".
Pagkat ang sosyalismo ay sistema ng lipunang ipapalit natin sa lipunang kapitalismo. Tulad ng ating binabanggit sa ating mga pag-aaral ng lipunan sa daigdig na ito mula primitibo komunal, lipunang alipin, lipunang pyudal, ang kasalukuyang lipunang kapitalismo, at ang ipapalit natin ditong lipunang sosyalismo. Bagamat sinasabi nating pandaigdigan ang pagbabagong dapat maganap dahil pandaigdigan ang salot na kapitalismo, na dapat nating palitan ng pandaigdigang sosyalismo, ang mas tinutukoy nating babaguhin ay ang sistema ng lipunan, at di pa ang mismong daigdig. Dagdag pa rito, nabanggit na sa ikalawang taludtod ng koro ang salitang "mundo" na singkahulugan ng "daigdig".
Kaya para sa consistency sa bilang ng pantig, sa lohika, sa kahulugan at sa ideyolohiya, mas angkop at wastong gamitin ang "lipunang makatao" kaysa "daigdig na makatao" sa koro ng awit. Mungkahing ito ang ating gamitin sa pag-awit ng BMP Hymn.
Sa kabuuan, maganda ang mensahe ng sosyalistang awitin ng BMP dahil makatindig-balahibo at nakapagpapaapoy ng damdamin kung uunawaing mabuti ang mensahe ng awit, sadyang kumakapit sa kaibuturan ng ating diwa't pagkatao.
Linggo, Setyembre 5, 2010
Ang Dapat Na'y Abolisyon ng mga Uri - ni GBJ
ANG DAPAT NA'Y ABOLISYON NG MGA URIni Greg Bituin Jr.
13 pantig bawat taludtod
di pagkakapantay-pantay ng mga uri
ang ninanais ng hukbong mapagpalaya
pagkat mga uri'y di dapat manatili
pagkat ito ang dahilan ng dusa't luha
kung pagpapantayin natin ang mga uri
na nais nitong kapitalistang kuhila
obrero'y patuloy lang sa buhay na sawi
sistema'y di nagbago't lalo lang sumama
uring elitista'y nagbabakasakali
upang maisalba ang uring walang awa
alam nilang sa manggagawa'y natatangi
ang dakilang misyong dapat nilang magawa
manggagawa'y may misyong dapat ipagwagi
palitan ang sistemang dahilan ng sigwa
sistemang kapitalismo'y dapat mapawi
pagkat dulot ay buhay na kaawa-awa
misyon nila'y abolisyon ng mga uri
ito ang adhika ng uring manggagawa
tatanggalin din ang pribadong pag-aari
upang maipanalo ang misyong dakila
walang uring dito'y dapat pang manatili
nang matayo na ang sosyalismong adhika
uring manggagawa’y siyang dapat maghari
silang kinilalang hukbong mapagpalaya
Sabado, Setyembre 4, 2010
Mangarap at Kumilos - ni Ramon B. Miranda
MANGARAP AT KUMILOS
ni Ramon B. Miranda
Nais mong maabot lipunang malaya
Ibig mong makamit kaginhawaan ng madla
Nangarap kang ang lupa’y ibigay sa timawa
At masaganang buhay para sa manggagawa.
Paano mo mararating ang pangarap na ito
Kung bulag ka sa nangyayari sa paligid mo
Tainga mo nama’y bingi sa karaingan ng tao
Di mo pinapansin ang kanilang pagsusumamo.
Pananaw mo sa buhay, bakit ba ganyan?
Nais mong tumulong ikaw nama’y nag-aalinlangan
Ikaw ba’y natatakot iyong karapata’y ipaglaban?
O iniisip mo lamang ang sarili mong kapakanan?
Kung sa dibdib mo’y takot ang namamahay
Pangarap mong lipunan di maipagtatagumpay
Kaya nakasalalay sa iyong mga kamay
Taos-pusong pakikilahok sa pakikibaka ng buhay.
Kaibigan halina’t mag-aral at mag-isip
Tayo nang bumangon sa pagkakaidlip
Karapatan natin kailangang masagip
Sa kuko ng mapagsamantala, gahaman at sipsip.
Sa sistemang bulok, huwag aksayahin
Itong kinabukasang tinataglay natin
Ang ating mga teorya’y dapat pagyamanin
Buhay ay gugulin sa magandang adhikain.
Gawaing pagmumulat ay mahirap talaga
Sanlaksang pilosopo sa iyo ay dadagsa
Kung magtitiyaga ka lamang sa pag-oorganisa
Hanay ay mabibigkis, lipunan ay lalaya.
Nasa pagkilos ang ating paglaya
Hindi sa pangarap at patunga-tunganga
Kung hindi ngayon, kailan pa
Kaya kilos na, baka masayang ka!
ni Ramon B. Miranda
Nais mong maabot lipunang malaya
Ibig mong makamit kaginhawaan ng madla
Nangarap kang ang lupa’y ibigay sa timawa
At masaganang buhay para sa manggagawa.
Paano mo mararating ang pangarap na ito
Kung bulag ka sa nangyayari sa paligid mo
Tainga mo nama’y bingi sa karaingan ng tao
Di mo pinapansin ang kanilang pagsusumamo.
Pananaw mo sa buhay, bakit ba ganyan?
Nais mong tumulong ikaw nama’y nag-aalinlangan
Ikaw ba’y natatakot iyong karapata’y ipaglaban?
O iniisip mo lamang ang sarili mong kapakanan?
Kung sa dibdib mo’y takot ang namamahay
Pangarap mong lipunan di maipagtatagumpay
Kaya nakasalalay sa iyong mga kamay
Taos-pusong pakikilahok sa pakikibaka ng buhay.
Kaibigan halina’t mag-aral at mag-isip
Tayo nang bumangon sa pagkakaidlip
Karapatan natin kailangang masagip
Sa kuko ng mapagsamantala, gahaman at sipsip.
Sa sistemang bulok, huwag aksayahin
Itong kinabukasang tinataglay natin
Ang ating mga teorya’y dapat pagyamanin
Buhay ay gugulin sa magandang adhikain.
Gawaing pagmumulat ay mahirap talaga
Sanlaksang pilosopo sa iyo ay dadagsa
Kung magtitiyaga ka lamang sa pag-oorganisa
Hanay ay mabibigkis, lipunan ay lalaya.
Nasa pagkilos ang ating paglaya
Hindi sa pangarap at patunga-tunganga
Kung hindi ngayon, kailan pa
Kaya kilos na, baka masayang ka!
Parang Ibon - ni Sammy Arogante
PARANG IBON
ni Sammy Arogante
Nagmula sa nayon
Nangarap umahon
Parang ibong langay-langayan
Dapo dito, dapo doon
II
Tulad ng maralita
Tirik dito, tirik doon
Kahit masikip, ito’y tinitiis
Estero, kalsada, kami’y nakatirik
Kahabaan ng Boulevard
Inyo kaming masisilip
Tahanang tagpi-tagpi
Ito’y masisikip
III
Bata ay masasaya, panganib di alintana
Tangkang demolisyon, sa kanila’y balewala
Basta’t makapaglaro, sila’y masaya na
Mga dyip, trak, kanilang kaulayaw
Murang kaisipan ay wala pang alam
Kung anong sasapitin ng abang kalagayan
IV
Araw man o gabi, kami’y di mapakali
Dahil ang panganib, lagi naming katabi
Lugar na tinitirikan, malapit sa aksidente
Sa hirap ng buhay, nakikipagsapalaran lagi.
V.
Mabuti pa ang ibong langay-langayan
Maraming madadapuan
Pero kaming maralita
Madalas walang tirahan
Lagi pang binubulabog
Ng pesteng pamahalaan
Kaya nagtitiis na lang kumubli
Maging sa ilalim ng tulay
Kailan pa sila tutulungan
Ng pamahalaan
Para maisaayos naman
Ang kanilang pamumuhay?
ni Sammy Arogante
Nagmula sa nayon
Nangarap umahon
Parang ibong langay-langayan
Dapo dito, dapo doon
II
Tulad ng maralita
Tirik dito, tirik doon
Kahit masikip, ito’y tinitiis
Estero, kalsada, kami’y nakatirik
Kahabaan ng Boulevard
Inyo kaming masisilip
Tahanang tagpi-tagpi
Ito’y masisikip
III
Bata ay masasaya, panganib di alintana
Tangkang demolisyon, sa kanila’y balewala
Basta’t makapaglaro, sila’y masaya na
Mga dyip, trak, kanilang kaulayaw
Murang kaisipan ay wala pang alam
Kung anong sasapitin ng abang kalagayan
IV
Araw man o gabi, kami’y di mapakali
Dahil ang panganib, lagi naming katabi
Lugar na tinitirikan, malapit sa aksidente
Sa hirap ng buhay, nakikipagsapalaran lagi.
V.
Mabuti pa ang ibong langay-langayan
Maraming madadapuan
Pero kaming maralita
Madalas walang tirahan
Lagi pang binubulabog
Ng pesteng pamahalaan
Kaya nagtitiis na lang kumubli
Maging sa ilalim ng tulay
Kailan pa sila tutulungan
Ng pamahalaan
Para maisaayos naman
Ang kanilang pamumuhay?
Batang Manggagawa - ni Antonio Pesino
BATANG MANGGAGAWA
ni Antonio Pesino
Mabangis ang lamig sa paghihintay ng bukang liwayway
Tinutuhog ito ng ideyang makamit ang tagumpay
Na sa bawat minuto’y may kapalit na gintong mahukay
na papawi sa paghihikahos ng kalamnan at buhay.
Mula sa init ng araw, katawang paslit ay pinanday
Kaakibat nitong nagpupumiglas ng damdaming taglay
Paano makawawala sa tanikalang pumapatay?
Sa panahong dapat ay isang maayos na pamumuhay.
Delubyo ang haring araw, sa lakas paggawa’y sumabay
Tagaktak ang pawis, sa balikat ‘tong mundo’y nakasampay
At bawat pagnanais ay di makaahon sa pagkampay
At bawat pagnanais makarating ay di magtagumpay.
Ni pag-angkin sa karapatan ay walang kamalaymalay
Kahit paglalaro ay walang puwang kahit sa bahay
Kaligayahan ay ang salaping pinagpagurang tunay
Tumatawid sa kahirapan kahit walang gumagabay.
Ngunit di sa dapithapon natatapos ang paglalakbay
Hindi lamang sa pagbubungkal ng lupa iwawagayway
Hindi sa basurahan, palaisdaan nakasalalay
BATANG MANGGAGAWA, dapat lang sa eskwelahan ilagay.
- labing pitong pantig
oct. 07, ’07, Villa Consuelo
ni Antonio Pesino
Mabangis ang lamig sa paghihintay ng bukang liwayway
Tinutuhog ito ng ideyang makamit ang tagumpay
Na sa bawat minuto’y may kapalit na gintong mahukay
na papawi sa paghihikahos ng kalamnan at buhay.
Mula sa init ng araw, katawang paslit ay pinanday
Kaakibat nitong nagpupumiglas ng damdaming taglay
Paano makawawala sa tanikalang pumapatay?
Sa panahong dapat ay isang maayos na pamumuhay.
Delubyo ang haring araw, sa lakas paggawa’y sumabay
Tagaktak ang pawis, sa balikat ‘tong mundo’y nakasampay
At bawat pagnanais ay di makaahon sa pagkampay
At bawat pagnanais makarating ay di magtagumpay.
Ni pag-angkin sa karapatan ay walang kamalaymalay
Kahit paglalaro ay walang puwang kahit sa bahay
Kaligayahan ay ang salaping pinagpagurang tunay
Tumatawid sa kahirapan kahit walang gumagabay.
Ngunit di sa dapithapon natatapos ang paglalakbay
Hindi lamang sa pagbubungkal ng lupa iwawagayway
Hindi sa basurahan, palaisdaan nakasalalay
BATANG MANGGAGAWA, dapat lang sa eskwelahan ilagay.
- labing pitong pantig
oct. 07, ’07, Villa Consuelo
Mapalad nga ba ang inaapi? - ni GBJ
MAPALAD NGA BA ANG INAAPI?
ni greg bituin jr.
10 pantig bawat taludtod
mapapalad kayong naghihirap
ang sabi ng mga mapagpanggap
pagkat langit inyong malalasap
kaya huwag na kayong mangarap
mapalad nga ba ang inaapi
relihiyoso'y ito ang sabi
kaya ang tanong kong nalilimi
relihiyon nga ba'y anong silbi
inaapi na nga, mapalad pa?
anong klase ba ang turo nila
mali-mali ang turo sa masa
inapi na, mapalad pa pala!
mapalad daw ang mga naapi
kaya tigilan nyo na ang rali
talaga ngang sila'y ibang klase
nais lang pala'y huwag nang magrali
niloloko pa nila ang dukha
silang wala namang ginagawa
sa paghihirap ng maralita
pangako nila'y panatang wala
ni greg bituin jr.
10 pantig bawat taludtod
mapapalad kayong naghihirap
ang sabi ng mga mapagpanggap
pagkat langit inyong malalasap
kaya huwag na kayong mangarap
mapalad nga ba ang inaapi
relihiyoso'y ito ang sabi
kaya ang tanong kong nalilimi
relihiyon nga ba'y anong silbi
inaapi na nga, mapalad pa?
anong klase ba ang turo nila
mali-mali ang turo sa masa
inapi na, mapalad pa pala!
mapalad daw ang mga naapi
kaya tigilan nyo na ang rali
talaga ngang sila'y ibang klase
nais lang pala'y huwag nang magrali
niloloko pa nila ang dukha
silang wala namang ginagawa
sa paghihirap ng maralita
pangako nila'y panatang wala
Panimulang Oryentasyon ng MASO AT PANITIK
Ang MASO AT PANITIK ay isang samahan ng mga makata at manunulat para sa uring manggagawa at masa ng sambayanan, mga aktibistang alagad ng panitikan na nagsusulong ng kaisipang Marxismo at Leninismo sa pambansang kamalayan na ang adhikain ay ang pagtatayo ng lipunang sosyalismo. Ang tema ng kanilang mga sulatin ay hinggil sa pakikibaka ng proletaryado, iba't ibang isyung panlipunan at pang-ekonomya, at layuning pagwasak sa relasyon ng pribadong pag-aari ng mga kagamitan sa produksyon dahil ito ang ugat ng kahirapan.
Sa panitikan ngayon, laganap pa rin ang kaisipan ng burgesya, mayayaman, kapitalista, at mga elitista. Sa kabilang banda’y laganap din ang nagsusulong ng kaisipang makabayan at pambansang demokrasya. Bihira ang nagtatalakay ng pagbuwag mismo sa pribadong pag-aari ng mga kasangkapan sa produksyon at pangangampanya tungo sa lipunang sosyalismo. Kaya nararapat lamang na organisahin ang mga aktibistang manunulat at makata upang makapag-ambag sa pagsulong ng sosyalistang literatura sa buong daigdig.
Para sa grupong MASO AT PANITIK, internasyunalismo at sosyalismo ang dapat lumaganap ngayon. Kaya nagkaisa ang ilang mga sosyalistang makata at manunulat na dapat gamitin ang literatura para sa pagsusulong ng kaisipang sosyalismo sa uring manggagawa at masa ng sambayanan. Tungkulin ng mga kasapi ng MASO AT PANITIK ang pagmumulat sa madla tungo sa adhikaing pagbabago at pagkakapantay sa lipunan hanggang sa maitatag ang isang lipunang sosyalismo.
MGA SASAPI:
- Nakakuha ng oryentasyon ng MASO AT PANITIK
- Nakapagpasa ng tatlong tula o dalawang sanaysay o isang maikling kwento
- Nasulatan, nalagdaan at nakapagpasa ng membership form
- Nakakuha ng edukasyong pang-aktibista, tulad ng Aralin sa Kahirapan (ARAK) at Landas ng Uri (LNU)
- May pagkilala sa Pahayag ng mga Prinsipyo ng sosyalistang Kongreso ng Pagkakaisa ng mga Maralita ng Lungsod (mula sa Saligang Batas ng KPML) at 10 Katangian ng Sosyalismong Tinitindigan ng Bukluran ng Manggagawang Pilipino (BMP), na siyang mga magulang ng grupong MASO AT PANITIK
MGA TUNGKULIN AT GAWAIN NG MGA KASAPI:
- Pagtukoy at pagrerekrut ng mga aktibistang manunulat at makata
- Pagsusulat ng maikling kwento, sanaysay at tula na nagpapakita ng aping kalagayan ng manggagawa, maralita, mangingisda, magsasaka, kababaihan, kabataan, at iba pang aping sektor sa lipunan
- Pagbibigay ng pag-aaral hinggil sa pagsusulat ng maikling kwento, sanaysay, tulang may tugma't sukat, tulang may malayang taludturan, kasaysayan ng panitikang Pilipino
- Sariling pag-aaral at pagbibigay ng sosyalistang pag-aaral sa kapwa makata't manunulat, tulad ng Aralin sa Kahirapan (ARAK), Landas ng Uri (LNU), at Puhunan at Paggawa (PAKUM)
- Pag-oorganisa ng mga literary editors sa mga pahayagang pangkampus
- Paggawa ng mga aklat-pampanitikan hinggil sa iba't ibang isyung panlipunan at pang-ekonomya
- Palagiang paglulunsad ng mga poetry reading hinggil sa iba't ibang isyu ng sambayanan, na maaaring gawin sa mga piketlayn, sa mga lugar na dinemolis, sa rali sa Mendiola, sa lansangan ng pakikibaka
- Pagpapakilala sa mga sosyalistang makata at manunulat
- Pagkatha ng mga islogan sa mga pagkilos, tulad ng rali o mobilisasyon
- Pagmumulat sa pamamagitan ng pagtula
- Pagsasalin ng mga sosyalistang akda at tula
- Paghahanap ng pondo para sa mga ilalathalang aklat at pahayagan
- At marami pang iba na may kaugnayan sa pagsusulong ng sosyalistang diwa’t panitikan
MGA PROYEKTONG AKLAT SA 2010
- MASO, Kalipunan ng Panitikan ng Uring Manggagawa, Ikaapat na Aklat
- KOMYUN, Kalipunan ng Panitikan ng Maralita, Ikatlong Aklat
- TIBAK, Kalipunan ng Panitikang Aktibista, Ikalawang Aklat
ILANG MGA PAHAYAG:
Pahayag ng mga Prinsipyo ng KPML
- mula sa Saligang Batas ng KPML, Artikulo 2
Seksyon 4. Bilang sosyalistang organisasyon, itinatakwil ng KPML ang pribadong pagmamay-ari ng mga kasangkapan sa produksyon, dahil ito ang pinag-uugatan ng malaganap na kaapihan, kahirapan at pagsasamantala ng tao sa kapwa tao.
Seksyon 8. Naniniwala ang KPML na maaaring baguhin at lumaya ang mamamayan sa kahirapan at kawalang katarungan kung ganap na maitatayo ang isang sosyalistang lipunan at paglikha ng yaman na aariin ng lahat sa halip na iilan lamang at magkaroon ng tunay na kasaganaan para sa lahat ng mamamayan.
Seksyon 9. Naniniwala ang KPML na ang isang sosyalistang kaayusan ay matatamo lamang sa pamamagitan ng mahigpit na pagkakaisa, sama-sama at tuloy-tuloy na pagkilos ng mga maralita ng lunsod, ng mga manggagawa, at ng buong sambayanan.
10 Katangian ng Sosyalismong Tinitindigan ng BMP
Isa mga pangunahing dahilan ng pagbaklas ng BMP sa KMU ang magkaibang tindig ng dalawang samahan sa oryentasyon ng kilusang paggawa - magkakasya na lamang ba ang mga manggagawa sa pagsusulong ng pambansang demokrasya o ipaglalaban nila ang isang lipunan na bubuwag sa lahat ng anyo ng pang-aapi at pagsasamantala?
Sa ilalim ng pambansang demokrasya, iinam ang kalagayan sa paggawa ng mga manggagawa. Subalit mananatili silang alipin ng kapital - mga sahurang alipin na binubuhay lamang para lumikha ng yaman na hindi sa kanila.
Sa sosyalismong tinitindigan ng BMP, ipapalit ang isang sistema na walang pagsasamantala at pang-aapi sa sinuman. Isang sistema na magtataglay ng sumusunod na katangian:
1. Lipunang walang mga uri. Lipunan na hindi hinahati, hindi sinisino o kinikilala ang tao sang-ayon lamang sa uri niyang kinalalagyan.
2. Lipunang walang imperyalismo at imperyalistang pagsasamantala. Lipunang wawakas sa kapitalismo at kapitalistang pagsasamantala.
3. Lipunang walang pribadong pagmamay-ari ng mga kasangkapan sa produksyon. Lipunang nakapundar sa sosyal na pagmamay-ari ng mga kasangkapan at mga produktong nililikha nito.
4. Lipunang hindi pinatatakbo ng 'free market' o nakapundar lamang sa tubo at paghahangad ng limpak na tubo. Lipunang nakaplano ang ekonomiya sang-ayon sa layuning ipagkaloob ang lahat ng pangangailangan ng tao.
5. Lipunang ang estado ay pinatatakbo ng mga manggagawa. Lipunang ang buong populasyon ay bahagi ng armadong hukbo ng bayan.
6. Lipunang ipinatutupad ang ganap na demokrasya sa pamamagitan ng direktang partisipasyon ng bawat tao sa gobyerno at sa lahat ng usaping hinaharap ng lipunan.
7. Lipunang ipagkakaloob ang lahat ng pangangailangan ng tao - trabaho sa lahat, libreng pabahay, libreng edukasyon sa kabataan, libreng gamot at pangangalaga sa kalusugan, at marami pa. Ang mga ito ay hindi pribilehiyo kundi karapatan ng bawat mamamayan.
8. Lipunang ang mga pagawaan ay patatakbuhin ng mga manggagawa mismo (workers' self-management).
9. Lipunang ganap na magpapalaya sa kababaihan mula sa pang-aapi sa pagawaan at sa loob ng tahanan.
10. Lipunang bibigkis sa pinakamalawak na pagkakaisa ng buong sangkatauhan.
Sa panitikan ngayon, laganap pa rin ang kaisipan ng burgesya, mayayaman, kapitalista, at mga elitista. Sa kabilang banda’y laganap din ang nagsusulong ng kaisipang makabayan at pambansang demokrasya. Bihira ang nagtatalakay ng pagbuwag mismo sa pribadong pag-aari ng mga kasangkapan sa produksyon at pangangampanya tungo sa lipunang sosyalismo. Kaya nararapat lamang na organisahin ang mga aktibistang manunulat at makata upang makapag-ambag sa pagsulong ng sosyalistang literatura sa buong daigdig.
Para sa grupong MASO AT PANITIK, internasyunalismo at sosyalismo ang dapat lumaganap ngayon. Kaya nagkaisa ang ilang mga sosyalistang makata at manunulat na dapat gamitin ang literatura para sa pagsusulong ng kaisipang sosyalismo sa uring manggagawa at masa ng sambayanan. Tungkulin ng mga kasapi ng MASO AT PANITIK ang pagmumulat sa madla tungo sa adhikaing pagbabago at pagkakapantay sa lipunan hanggang sa maitatag ang isang lipunang sosyalismo.
MGA SASAPI:
- Nakakuha ng oryentasyon ng MASO AT PANITIK
- Nakapagpasa ng tatlong tula o dalawang sanaysay o isang maikling kwento
- Nasulatan, nalagdaan at nakapagpasa ng membership form
- Nakakuha ng edukasyong pang-aktibista, tulad ng Aralin sa Kahirapan (ARAK) at Landas ng Uri (LNU)
- May pagkilala sa Pahayag ng mga Prinsipyo ng sosyalistang Kongreso ng Pagkakaisa ng mga Maralita ng Lungsod (mula sa Saligang Batas ng KPML) at 10 Katangian ng Sosyalismong Tinitindigan ng Bukluran ng Manggagawang Pilipino (BMP), na siyang mga magulang ng grupong MASO AT PANITIK
MGA TUNGKULIN AT GAWAIN NG MGA KASAPI:
- Pagtukoy at pagrerekrut ng mga aktibistang manunulat at makata
- Pagsusulat ng maikling kwento, sanaysay at tula na nagpapakita ng aping kalagayan ng manggagawa, maralita, mangingisda, magsasaka, kababaihan, kabataan, at iba pang aping sektor sa lipunan
- Pagbibigay ng pag-aaral hinggil sa pagsusulat ng maikling kwento, sanaysay, tulang may tugma't sukat, tulang may malayang taludturan, kasaysayan ng panitikang Pilipino
- Sariling pag-aaral at pagbibigay ng sosyalistang pag-aaral sa kapwa makata't manunulat, tulad ng Aralin sa Kahirapan (ARAK), Landas ng Uri (LNU), at Puhunan at Paggawa (PAKUM)
- Pag-oorganisa ng mga literary editors sa mga pahayagang pangkampus
- Paggawa ng mga aklat-pampanitikan hinggil sa iba't ibang isyung panlipunan at pang-ekonomya
- Palagiang paglulunsad ng mga poetry reading hinggil sa iba't ibang isyu ng sambayanan, na maaaring gawin sa mga piketlayn, sa mga lugar na dinemolis, sa rali sa Mendiola, sa lansangan ng pakikibaka
- Pagpapakilala sa mga sosyalistang makata at manunulat
- Pagkatha ng mga islogan sa mga pagkilos, tulad ng rali o mobilisasyon
- Pagmumulat sa pamamagitan ng pagtula
- Pagsasalin ng mga sosyalistang akda at tula
- Paghahanap ng pondo para sa mga ilalathalang aklat at pahayagan
- At marami pang iba na may kaugnayan sa pagsusulong ng sosyalistang diwa’t panitikan
MGA PROYEKTONG AKLAT SA 2010
- MASO, Kalipunan ng Panitikan ng Uring Manggagawa, Ikaapat na Aklat
- KOMYUN, Kalipunan ng Panitikan ng Maralita, Ikatlong Aklat
- TIBAK, Kalipunan ng Panitikang Aktibista, Ikalawang Aklat
ILANG MGA PAHAYAG:
Pahayag ng mga Prinsipyo ng KPML
- mula sa Saligang Batas ng KPML, Artikulo 2
Seksyon 4. Bilang sosyalistang organisasyon, itinatakwil ng KPML ang pribadong pagmamay-ari ng mga kasangkapan sa produksyon, dahil ito ang pinag-uugatan ng malaganap na kaapihan, kahirapan at pagsasamantala ng tao sa kapwa tao.
Seksyon 8. Naniniwala ang KPML na maaaring baguhin at lumaya ang mamamayan sa kahirapan at kawalang katarungan kung ganap na maitatayo ang isang sosyalistang lipunan at paglikha ng yaman na aariin ng lahat sa halip na iilan lamang at magkaroon ng tunay na kasaganaan para sa lahat ng mamamayan.
Seksyon 9. Naniniwala ang KPML na ang isang sosyalistang kaayusan ay matatamo lamang sa pamamagitan ng mahigpit na pagkakaisa, sama-sama at tuloy-tuloy na pagkilos ng mga maralita ng lunsod, ng mga manggagawa, at ng buong sambayanan.
10 Katangian ng Sosyalismong Tinitindigan ng BMP
Isa mga pangunahing dahilan ng pagbaklas ng BMP sa KMU ang magkaibang tindig ng dalawang samahan sa oryentasyon ng kilusang paggawa - magkakasya na lamang ba ang mga manggagawa sa pagsusulong ng pambansang demokrasya o ipaglalaban nila ang isang lipunan na bubuwag sa lahat ng anyo ng pang-aapi at pagsasamantala?
Sa ilalim ng pambansang demokrasya, iinam ang kalagayan sa paggawa ng mga manggagawa. Subalit mananatili silang alipin ng kapital - mga sahurang alipin na binubuhay lamang para lumikha ng yaman na hindi sa kanila.
Sa sosyalismong tinitindigan ng BMP, ipapalit ang isang sistema na walang pagsasamantala at pang-aapi sa sinuman. Isang sistema na magtataglay ng sumusunod na katangian:
1. Lipunang walang mga uri. Lipunan na hindi hinahati, hindi sinisino o kinikilala ang tao sang-ayon lamang sa uri niyang kinalalagyan.
2. Lipunang walang imperyalismo at imperyalistang pagsasamantala. Lipunang wawakas sa kapitalismo at kapitalistang pagsasamantala.
3. Lipunang walang pribadong pagmamay-ari ng mga kasangkapan sa produksyon. Lipunang nakapundar sa sosyal na pagmamay-ari ng mga kasangkapan at mga produktong nililikha nito.
4. Lipunang hindi pinatatakbo ng 'free market' o nakapundar lamang sa tubo at paghahangad ng limpak na tubo. Lipunang nakaplano ang ekonomiya sang-ayon sa layuning ipagkaloob ang lahat ng pangangailangan ng tao.
5. Lipunang ang estado ay pinatatakbo ng mga manggagawa. Lipunang ang buong populasyon ay bahagi ng armadong hukbo ng bayan.
6. Lipunang ipinatutupad ang ganap na demokrasya sa pamamagitan ng direktang partisipasyon ng bawat tao sa gobyerno at sa lahat ng usaping hinaharap ng lipunan.
7. Lipunang ipagkakaloob ang lahat ng pangangailangan ng tao - trabaho sa lahat, libreng pabahay, libreng edukasyon sa kabataan, libreng gamot at pangangalaga sa kalusugan, at marami pa. Ang mga ito ay hindi pribilehiyo kundi karapatan ng bawat mamamayan.
8. Lipunang ang mga pagawaan ay patatakbuhin ng mga manggagawa mismo (workers' self-management).
9. Lipunang ganap na magpapalaya sa kababaihan mula sa pang-aapi sa pagawaan at sa loob ng tahanan.
10. Lipunang bibigkis sa pinakamalawak na pagkakaisa ng buong sangkatauhan.
Mag-subscribe sa:
Mga Post (Atom)